Poetja ruse Olga Sedakova, e botuar në shqip, përkthyer nga Agron Tufa, ka qenë në Shqipëri në ditët e festivalit ndërkombëtar të poezisë “Poeteka”, duke u prezantuar për herë të parë me lexuesin shqiptar me një vëllim me poezi të zgjedhura. Më poshtë nga “Fjala review” online kemi tërhequr disa poezi nga “Këngë të vjetra” (“Starie pjesnji”), Lokus-Pres, Moskë 2003
Olga Sedakova
Radhori i parë
Fyerja
Ç’është me ty, moj fyerje e ligë?
Unë dremis e ti s’mbyll sy,
Unë hap sytë, e ti me kohë rri zgjuar
Dhe sytë m’i kall si një fallxhore.
Mos do të më thuash kush më ka fyer?
s’ka të tillë, mbi ne të gjithë – veç Zoti një.
Kujt t’i duhet – Ai ia jep vullnetin,
Kujt s’i duhet – ia merr.
Mos jeta vallë nuk më deshi?
Ah, s’është e vërtetë, ajo më do e i dhimbsem,
më ruan në një vend të fshehtë
dhe më nxjerr, sapo të dëshirojë
të më shohë, sikundër askush nuk di.
Ç’është me ty, fyerje e ligë,
që para meje qëndron si një fallxhore?
Mos do të më thuash se kot po frymoj,
që fyej të sëmurët dhe fatkeqët?
Kali
Ecën udhëtari nëpër rrugën e errët,
ecën e ecën pa nguti.
– Pyetmë, gjogu im, çka do,
pyetmë çka të duash e unë të përgjigjem.
Njerëzit kurrë nuk do të më dëgjojnë,
Edhe pa rrëfime Zoti di gjithçka.
Shumë, po shumë e çuditshme kjo punë:
Përse vallë zjarri digjet në dritë,
përse mesnatës i trembemi
dhe ndodh ndokush i lumtur të jetë?
Avitu ti, o kohë përdëllyese,
dehjen time rinore ktheje me fund,
hiqma thumbin e djalërisë
prej plagës së freskët përvëlimtare –
aherë më i mençur se të tjerët do jem!
Kali nuk flet, por përgjigjet,
zgjatet e zgjatet udhë e pamatë.
Dhe i lumtur askush s’do të jetë.
Por të palumtur, gjithashtu, mbeten pak.
Fati
Kush vallë e diti ç’fat i ra për pjesë?
Ai ia qëllon – nuk e vëren.
Ndoshta dhe ti do të më kujtosh
kur për ty harruar do kem.
Dhe atëherë do të hyj pa ndjerë,
ashtu si të vdekurit vijnë tek të gjallët,
dhe do të të them se unë di diçka
që ti kurrë nuk ke për ta ditur.
Dhe mandej dorën do të ta puth
ashtu si skllavi dorën e zotnisë.
Fëmijëria
Unë e kujtoj fëmijërinë e hershme
dhe gjumin ndër çarçafë të artë.
Shajni a e vërtetë të ketë qenë?
Dikush më pikasi,
Prej kopshti vrikthi mësyu
Dhe u ndal buzagaz para meje.
– Bota, – më thotë, – është shkretëtirë.
Zemra e njeriut – është gur.
Njerëzit dashurojnë atë që s’e njohin
Por ti mos më harro, Olga,
Dhe unë kurrë nuk të harroj.
Mëkati
Mund ta mashtrosh qiellin e lartë –
qielli i lartë të gjitha s’i sheh.
Mund ta mashtrosh tokën e thellë –
Toka e thellë fle dhe s’dëgjon.
Orakujt, fallxhorët dhe fallxhoret –
por vetveten s’mund ta mashtrosh.
O, nuk e duan njeriun mëkatar
Pasqyrat, dhe qelqet, dhe ujët e malit:
Aty gjaku i huaj herë vrapon si era,
Herë spërdridhet si gjarpër i sëmurë:
– Nesër do të ngrihemi më herët
dhe do të shkojmë te fallxhorja me nam,
do t’i japim për mundin para,
që të na thotë
se asgjë nuk dallon.
***
Ai është njeri i keq e i lig,
njeri mizor e i mënxyrshëm.
Dhe më duket, keqardhja më grin
ngase vetë jam më e keqe.
Dhe kur me të pata kuvenduar
s’di se sa, e s’di se kur,
natë ka qenë e shiu nuk rreshti,
thua se diç po shestonte,
thua dikush zbriste
dhe hynte në lotë, vetë si kokërth loti:
jo për mua, jo për qiellin,
jo për shkallarën e gjatë,
jo për çka ka ndodhur,
as për çka do të vijë, –
asgjë nuk do të ndodhë.
Asgjë s’bën vaki.
Ngushëllimi
Mos qit fall për vetë vdekjen tënde,
as mos u gëzo që humbi gjithçka,
mos ço ndërmend si do të të qajnë,
si do t’i grijë ata keqardhja e vonë.
Ky është një ngushëllim i keq,
Një argëtim fyes për tokën.
Më mirë thuaj e mendo:
çfarë po lëbardh në atë mal të blertë?
Në malin e blertë kopshtijet lodrojnë
dhe gjer buzë ujërash mbërrijnë,
mu si qengjat me dajre të arta.
Qengjat e bardhë në malin e blertë.
E vdekja do të vijë, pa pyetur askënd.
Grindja
A mos pak po gjalloj në këtë botë?
e tmerrshme ta thuash se sa.
E prapë kjo zemër nuk ma deshi veten.
Përpëlitet si një rob në qeli, –
e në prezore çfarë s’të shohin sytë!
Pati folë njëherë një plakë:
– Mirë e ngrohtë është në këtë botë të Zotit.
Mu si bizelet brenda bishtajave
frymojmë ne në dorë të Perëndisë.
Dhe gjithkujt t’i lutesh – nuk kthehet.
Dhe çfarë të shestosh – s’e përmbush.
E t’i gëzohesh kësaj zemre,
mu sikur zogut në kafazin e shkruar
farëra të ëmbla t’i kenë hedhur –
nuk është, gjithsesi, dhuratë e kotë!
Unë tunda kokën, po me vete thashë:
– qepe ti, moj plakë e rrjedhur.
Gjithçka bën vaki, e vakia s’ka të sosur.
Lutja
Të gjorët, të gjorët njerëz!
Dhe as të ligj janë, por ngutanakë:
Bukë hanë – e më shumë unëtohen,
Pijnë – e prej vere esëllohen.
Nëse do të më pyesnin,
do të thosha: O Zot,
krijo prej meje diç tjetër të re!
Unë e dua mrekullinë e madhe
dhe nuk e duroj mënxyrën.
Bëj si guri i punuar,
dhe bjer prej unazës
në rërën e shkretëtirës.
Që të prehet ai prajshëm,
as jashtë, as brenda,
por gjithkund, si misteri.
Dhe askush të mos e shohë,
përveç dritës përbrenda dhe dritës përjashtë.
E drita lodron, si fëmijët,
fëmijët çamarrokë dhe kafshët e zbutura.
Fjala
Dhe ai që do të dojë, atë do ta duan,
ai që do të shërbejë, atij do t’i shërbejnë –
jo tani, herëdokur më vonë.
Po më i lumë do të jetë i falenderuari,
ai që pasi ka shërbyer, do të shkojë pa Rakelën
zemërdlirë nëpër kodrat e blerta.
fjalë, o ti petk mbretëror,
fustan i shkurtër i durimit të gjatë –
më e lartë se qielli do të jesh, më gaztare se dielli.
Sytë tanë nuk do t’i shohin
ngjyrat e të shtrenjtit tënd,
fëshfërimat e palave të tua të gjera
nuk do t’i ndjejë veshi i njeriut,
Vetëm zemra vetë do t’i flasë vetvetes:
– jeni e lirë dhe e lirë do të jeni,
dhe para skllevërve s’keni farë borxhi.
Radhori i dytë
(i kushtohet gjyshes)
Guximi dhe mirësia
Dielli ndriçon për të mirë dhe të ligj,
Dhe toka vetë s’është askund më e keqe:
ta do zemra, – mbaja në lindje, në perëndim
apo ku të të thonë,
ta do zemra – rri në shtëpi.
Guximi u prin anijeve
në oqeanin e madh.
Mirësia e përkund arsyen,
Si një djep të thellë e të flashkët.
Kush njeh guximin, njeh dhe mirësinë,
sepse ata janë si motra:
guximi është gjëja më e lehtë në botë,
por më e lehta punë – është përdëllesa.
Gruaja e pabesë
Ç’prej asaj dite kur ktheve në shtëpi
dhe në sy nuk më sheh
brenda meje gjithçka u përmbys.
Mu si ai qeni i sëmurë
që ka tre ditë shtrirë, heq shpirt
ashtu dhe shpirti im rrënkon.
Mëkatarit gjithë bota i del krah,
e të pamëkatit – veçse mrekullia.
Mrekullinë paça dëshmitar.
Kallëzoja, Zot, atij të vërtetën,
Kallëzoma shfajësinë time!
Atëherë qenushi, kjo kryetayrë e ngratë,
vrikthi shkundi kokën,
asaj iu avit hareshëm,
dorën ia lëpiu gjithë dhele
dhe ra i vdekur në tokë.
Di Zoti për njeriun
atë çka njeriu s’e di.
Bindja
Edhe sikur të gjithë të tallen me ty,
dhe ti të shtrihesh, si Llazari,
të shtrihesh e të heshtësh para qiellit –
as atëherë ri Llazar s’do të jesh.
Ah, sa mirë të krahasohesh
me torfën e zezë të kopshtit,
me pluhurin laragan ndanë udhe,
me klithmën e vogëlushit
që e kanë harruar në fushë…
e tjetër gjë s’të kërkojnë.
Ninullë
Në mal, në majë të bredhit,
në majën e hollë e të lartë
është lidhur një djep.
Era e përkund.
Bashkë me djepin – dhe folenë,
me folenë dhe bredhin zgërbonjë.
Në fole një zogth i mençur
fërshëllen dhe digjet si qiri.
-Fli, o pëllumb, – thotë,
do të zgjohesh ai që dëshiron:
në daç i varfër, në daç i pasur,
në daç zgjohu valë deti,
në daç engjëll i Perëndisë.
Kthimi
(vargje për Aleksejin)
Është mirë të kthehesh herëdokur:
në qytet ku gjithçka ka ndryshuar,
në kopsht, ku drurët e tjerë
prerë i kanë qyshkur, ata që kanë tepruar
kërcasin, e më parë nuk kërcisnin,
në shtëpi ku për ty hidhërojnë.
Të kthehesh e të mos gjegjesh.
Kështu gjer në vdekje të heshtësh.
Ata le të shtinë fall për veten,
të pyesin kalimtarët,
i kuptojnë – dhe s’i kuptojnë.
E sendet përqark shkëndrijnë,
si yjëzit e largët imcakë.
Dëshira
Se mos pak gjëra më janë dukur sikur:
që nëse dikë në botë lëvdojnë,
mua duhet të më lëvdojnë qindfish,
po se për çka – le ta gjejnë vetë;
që nuk ka të tillë orë të ligë,
dhe të tillë katund të humbur,
dhe të tillë kreatyrë të ulët,
mbi të cilën fryma të mos lozë
si një zumare e mrekullt mbi një thesar;
që s’ka midis vdekjesh një vdekje të tillë,
së cilës do t’i mjaftonin fuqitë
kundër jetës sime durimtare,
si pelini dhe barërat e helmëta, –
se mos pak gjëra më janë dukur sikur
dhe se mos nuk do të më duken.
Pasqyra
Mik i dashur, as vetë nuk e di:
ç’kuptim ka gjithësa ndodh?
Pasqyrës i sillet përqark,
me madhësinë e një thjerrëze
ai si njëfarë tërshëre.
Dhe çfarë ndrit në të dhe përvijohet,
çfarë sheh, duket, digjet,
më mirë mos ta shoh fare.
Se jeta një gjëzë e vockël është:
bën vaki, e gjitha, kutullohet
rreth gishtit të vogël, në skaj të qerpikut.
E vdekja përanash tij, si deti.
Vegimi
Ty të vështroj – e ty nuk të shoh:
tim atë në petkun e huaj.
Mu sikur ai nuk mundet të ecë,
ndërsa e ndjekin, e ndjekin…
Zot, o Perëndi, them,
Ndoshta do të vdes tash
Prej keqardhjes për çdo gjë?
Për bishëzat – për shkak se janë bisha,
për ujin – për shkak se ai rrjedh,
për floririn – për shkak të mënxyrës së tij,
për veten – për shkak të çmendurisë sime.
Shtëpia
Do të jetojmë gjatë, aq gjatë,
siç jetojnë pemët ndanë ujrash,
siç lan uji rrënjët e tyre
dhe toka me ta i hapet qiellit,
si Elizabeta-Marisë.
Do të jetojmë gjatë, gjatë.
Do të ngremë dy shtëpi të larta:
atë prej floriri, këtë prej terri,
dhe të dyja do të zhaurijnë, si deti.
Do të mendojnë se ne më nuk jemi…
Shi atëherë do të qesim t’u themi:
Nëpër ujin e padukshëm e të shpejtë
pluskon zemra e njeriut.
Aty flauri shket koha e lashtë,
mu si pëllumbi prej tokës së Noes.
Ëndrra
I shtiret djalit plangprishës.
I shtiret në shtratin e vdekjes,
se si po largohet nga shtëpia.
Veshur me një mantel të hareshëm,
në gisht – unaza stërgjyshore.
Gjogu-vëllam e shpie larg.
Dhe shih sa mrekull ndaj të gdhirë:
Pas shpine pingërron briri dhe telat,
Përpara luajnë krejt të dalldisur.
E qentë, shërbëtoret e shërbëtorkat
janë mbledhur te portat e kqyrin,
i urojnë udhë të mbarë.
Përmbyllje
Në çdo gjësend të pikëllimtë
ka një gisht a një pusullë
si në zgavrat e rëna në ujdi.
Në çdo fjalë ka një rrugë,
ka një udhë të trishtë e të zjarrtë.
Dhe ai që thotë se mundet,
lotët e tij s’janë për këtë udhë,
dhe shpresa e tij është tjetër.
Kush s’e ka njohur – s’do ta njohë.
Kush e njeh – rish do ta njohë,
rishmi në mend do buzëqeshë
dhe mëshirëplotin Zot do lëvdojë.
Vargje nga radhori i dytë që nuk gjetën vend në të
Gostia
Kush yjet di t’i lexojë
apo gurët t’i shpalosë si kartat,
të ziejë rërën dhe gjilpërat,
që të mësojë çka do të ndodhë
prej asaj që ndodh.
Ai ende nuk di shumë.
Jeta është si një verë e re.
Sado që të pish
mendjen s’ta merr dot
dhe gjuhën nuk ta lidh.
Më mirë mos e gjako.
E sapo zjarret të fiken
dhe të gjithë të largohen shtëpive
apo tavolinash të përgjumen –
o, sa e tmerrshme në mendje ta çosh,
ku ke qenë e për çfarë pune,
me kë e për çfarë je këshilluar.
Një ninullë tjetër
Fli, mor pëllumbth, ndryshe të flakin,
të flakin e as sytë nuk t’i hedhin,
si korrësja që e la vogëlushin
në krye të arës me elb.
Vetë korr e korr e fshin lotët.
-Mama, mama, kush drejt meje po vjen,
kush është që ka ndalur mbi mua?
Mbi të ndalojën herë tri plaka për mrekull,
herë tre ulkonja të thinjura.
E përkundin ato, e ngushëllojnë,
përtypin ato një fije lulekuqeje.
Lulëkuqen vogëlushi s’e do,
qan, e askush s’e dëgjon.
Rruazaret
Unaza bojëqielli e gjyshes,
librat e stërgjyshit –
ndoshta do t’i jap.
Por rruazaret e qelqta
s’di pse më dhimbsen.
Pikëlore janë, të thjeshta,
si kopshti dhe pallonjtë në kopsht,
ndërsa zemrën e kanë prej yjesh e luspash.
Ose si liqeni dhe peshqit në liqen:
herë i ziu kridhet, herë i allti,
herë butë-butë i gjelbri –
ai kurrë më s’do të kthehet,
dhe s’ka pse të kthehet
Nuk i dua të varfërit e të kamurit,
as këtë vend, as të tjerët,
as kohët e ditës, as kohët e vitit –
porse dua çka më fanitet e paditet:
harenë e mistertë.
As çmim ajo s’ka, as kuptim.
Udhëtimi
Kur të mbarojë kjo mënxyrë
apo kjo lumturi të më kthejë shpinën,
të largohet si kodrat e larta,
do të ec nëpër rrugën e njohur
tembrama nga urdhëruar më kanë.
Do të dëgjoj atëherë, çka të dëgjoj,
Të flas, çka më thonë:
-Ja, të prita e prita – dhe erdhe.
Gjithnjë e kam ditur – e tash do ta di.
Se mos vallë do harroj?
Gjithëcili dëshiron që ta njohin:
që zogjtë t’i afroheshin flatrimthi,
të vdekurit të ngriheshin të gjallë,
bishat këlyshë t’ia sillnin
dhe koha të rrokullisej prajshëm
si vetëtima në fëmijërinë e hershme.
Përktheu nga origjinali: Agron TUFA
Marrë nga “Fjala review”
