Më 10 maj 1933, u dogjën me dhjetëra mijëra libra në Gjermani. Ishin studentët dhe një pjesë e profesorëve ata të cilët po përpiqeshin të “spastronin shpirtin gjerman”.
Më 10 maj 1933, u mblodhën në Berlin rreth 70.000 njerëz, në vendin ku studentët me karroca dhe gjëra të tjera kishin sjellë më shumë se 20.000 libra dhe vepra artistike të autorëve të njohur gjermanë si Heinrich Mann, Erich Maria Remarque apo Joachim Ringelnatz. Udhëheqësi i studentëve nacionalsocialistë Herbert Gutjahr mbajti një fjalim: “Vepra jonë drejtohet kundër shpirtit jogjerman. Çdo gjë jogjermane unë ia dhuroj zjarrit”. Masa brohoriste. Para saj digjeshin në flakë librat. 23-vjeçari Gutjahr hodhi edhe një krah me libra të tjerë në zjarr.
“Kundër shpirtit jogjerman!”
Skena si kjo në sheshin e Berlinit para 80 vitesh u zhvilluan në tërë Gjermaninë. Në të gjitha universitetet u dogjën prej studentëve vepra të autorëve që nuk përputheshin me ideologjinë nacionalsocialiste. Këta autorë shikoheshin si armiq të regjimit. U dogjën librat dhe veprat e socialistëve, pacifistëve dhe hebrenjve. Studentët nuk kishin nevojë për frikë nga ndonjë rezistencë eventuale, sepse me idetë e tyre ishin dakord edhe shumë profesorë.
Joseph Goebbels, ministri i Propagandës së asaj kohe
Pas marrjes së pushtetit nga Adolf Hitleri në janar të vitit 1933, ata ishin të plotfuqishëm. Tani filloi lufta edhe për pastrimin e mendimit të gjermanëve. Shoqata gjermane e studentëve kumtoi në prill të vitit 1933: “Shteti është pushtuar, por ende jo edhe shkollat e larta! Pastrimi shpirtëror po afron, ngrini flamurin!” Menjëherë filluan të organizohen edhe aksione kundër shpirtit jogjerman, të cilat e arritën kulmin me 10 maj. Studentët ishin ata të cilët planifikuan dhe organizuan këto aksione.
Kästner shihte librat e tij se si digjeshin
Djegia e librave në Sheshin e Teatrit në Berlin ishte manifestimi qendror i këtij aksioni. Shumë studentë ishin veshur me uniformën e njësive famëkeqe SS. Librat digjeshin duke brohoritur parulla “Kundër dekadencës dhe uljes morale. Për një familje dhe shtet më të shëndoshë”. Me këso fjalësh hidheshin në zjarr veprat e autorëve si Heinrich Mann, Ernst Glaeser, Erich Kästner apo dhe Albert Einsteinit.
Autori shumë i njohur i librave për fëmijë Erich Kästner (ndër të tjera ka shkruar edhe librin “Emil und die Detektive”, “Emili dhe detektivët”) ishte edhe vetë prezent në sheshin ku digjeshin librat e tij: “Kam qenë para universitetit i rrethuar me studentët e veshur me uniformën SS dhe shikoja djegien e librave. Ishte e tmerrshme”, – shkruante ai më vonë. Edhe shumë profesorë kanë marrë pjesë në aksionin e djegieve.
Mllefi i mediave të huaja
Rreth mesnatës erdhi edhe Joseph Goebbels, ministri i Propagandës dhe doktor i gjermanistikës. “Burra dhe gra gjermane! Kohës së intelektualizmit të tepruar hebre i ka ardhur fundi dhe tani i është hapur rruga revolucionit gjerman”, tha ai para dhjetëra mijëra njerëzve. Por Goebbels nuk kishte besim të plotë as ndaj studentëve, sepse ai dhe Hitleri kishin frikë mos po u del nga dora lëvizja nacionalsocialiste.
Bota e jashtme ishte e mllefosur dhe e tmerruar me këtë akt. Revista amerikane “Newsweek” e quajti djegien e librave si “Holocaust of books”, “Holocausti i librave”. Shkrimtari Heinrich Heine ka shkruar që në vitin 1821: “Atje ku digjen librat, në fund do të digjen edhe njerëzit”. Fjalët e Heinesit u dëshmuan më vonë në formën më të tmerrshme.
Në vitin 1933 filloi një eksod i paparë i intelektualëve dhe shkrimtarëve nga Gjermania. Vendi i “shkrimtarëve dhe mendimtarëve” po spastrohej nga talentet dhe nga autorët e mëdhenj. Nobelisti Thomas Mann, Erich Maria Remarque apo Lion Feuchtwanger – të gjithë këta u detyruan të ikin jashtë vendit. Thomas Mann, veprat e të cilit po ashtu u dogjën atë natë, ka mbajtur më pas një fjalim në BBC ku paralajmëroi gjermanët nga nënshtrimi nën regjimin e Hitlerit.
Ata që nuk ikën në vendet e tjera u censuruan në formën më të vrazhdë, si për shembull Erich Kästner. Në vitin 1934 u ndaluan rreth 3.000 libra dhe komplete. Mesazhi më i keq është që në këto aksione kanë marrë pjesë pikërisht studentët dhe një pjesë e profesorëve.
