Nga Artan Fuga
Rrugës për të gjetur pistën dhe ecur rrethit Liqenit, aty te një shesh që mban emrin e çuditshëm të atij burrit me kapele e me gishtin tregues nga Presidenca, gisht që vetëm pak centimetra e ndajnë nga një fije korrenti a telefoni, dëgjoj një muzikë.
Fizarmonikë.
Nuk e di përse fizarmonika për mua lëshon tingujt më të gëzuar, solidarë dhe gazmorë në krahasim se çdo instrument tjetër muzikor.
Madhështore pianoja, por elitare.
E mprehtë violina, por e ftohtë dhe intelektuale.
Tromboni i fuqishëm, por autoritar.
Trompeta, ritmike, organizuese, por paksa si kaotike dhe e pakontrolluar në sinjalet e veta.
Organoja, hyjnore, por e pakuptueshme dhe vertikale, universale dhe larg halleve të përditshme.
Kurse fizarmonika, solidare, miqësore, gazmore.
Aty te cepi i sheshit, ku bashkohet Unaza me rrugën e Tiranës së Re ndihen tingujt solidarë, miqësorë, të gëzuar të një fizarmonike shumë të fuqishme.
Fizarmonika përse solidare?
Ndofta më kujtohen mbrëmjet kur orkestra ishte vetëm një fizarmonicist. Vatrat e largëta të rinisë kishin shpeshherë vetëm një fizarmonikë, duke qenë e mjaftueshme si pretekst për të bashkuar trupat në valle të vajzave dhe djelmoshave të fshatit.
Optimiste është fizarmonika, ka ritëm, ndofta sepse brenda kohës që të dyja mushkëritë e saj duhet të nxjerrin ajrin e mbledhur në një psherëtimë të fuqishme, gishtat duhet të lëvizin shpejt, pra notat duhet të kenë një algoritëm dinamik.
Fizarmonika më duket me tinguj jo fort të detajuar prej njëri-tjetrit, si vështirë ta ketë saktësinë e violinës, pra duket sikur e lë mënjanë shijen individuale, i lë mënjanë zemëratat e vogla egoiste për të bashkuar zemrat në një festë të vetme.
Çfarë është ajo muzikë fizarmonike aty te cepi i rrugës që më kujton festat e Bavarisë me birrë a valle, burra e gra të bëshëm, bjondë, që vallëzojnë pas korrjeve a shirjeve?
Kush është ky optimist i pandreqshëm që sot luan fizarmonikë në rrugë, në rrugë ku edhe “Nata e Bardhë” duhet të organizohet me artistë profesionistë?
E braktis rrugën time dhe ndjek tingujt e fizarmonikës që më ndriçojnë.
Atje buzë një parmaku është ulur një i verbër. Ai luan sot fizarmonikë në rrugë. I varfër, i braktisur. Pranë tij ulur një grua, bashkëshortja, një zonjë obeze që vështrimin e ka të përhumbur para saj. Mban në duar një fëmijë pothuajse gjiri.
Duhet të jetë fëmija e një artisti… do të kishte shanse të kishte qenë një Bethoven i vogël, por nuk është veçse një fëmijë që prindërit e nxjerrin në rrugë për të marrë ndonjë lëmoshë.
Te kapela ku duhet të hidhen paratë shoh pak, shumë pak monedha, ndonjë tek-tuk.
Gruaja nuk mërzitet. Fëmija fle. Artisti i varfër i rrugës luan tingujt e tij optimistë, të gëzuar dhe plot kuptim solidariteti.
Brenda kapelës a shportës prej leshi nuk ka monedha…
Sa mirë që nuk sheh! – thashë me vete! Pastaj u stepa nga ky mendim i papjekur.
Cinik.
Ai luan meloditë e tij optimiste me këtë tingull solidar, sepse nuk sheh. Si filozofi që për të parë atë që nuk shohin të tjerët e imagjinuar misteret e fshehta nxori sytë. I kishte parë vallë helenët Homeri i verbër kur përshkruante luftën e Trojës…
Mos shih nëse do të bësh art…
A do të vazhdonte të luante me aq gjallëri meloditë e tij optimiste muzikanti i verbër nëse do të shihte se sa solidaritet tregojnë rreth tij bashkëqytetarët e vet?
Provo të kalosh vijat e bardha! Të shkelin e të hedhin tej shoferët që nuk duan t’ia dinë për kalimtarin. Sa mirë që muzikanti nuk e sheh këtë.
Sa mirë që ai nuk sheh se askush nuk ia hedh sytë. Janë të gjithë të verbër!
Ai i varfër, nuk sheh veturat luksoze që kalojnë përpara tij me fanarë verbues! Sa mirë, ai nuk i sheh sepse do ta ndalonte fizarmonikën.
Askush nuk qëndron ta dëgjojë, sepse tingujt e instrumentit të tij janë shumë solidarë, gjithkush u ikën atyre si i zënë në flagrancë në egoizmin e vet.
Shoh njerëz që ikin shpejt nga ai vend. Ndofta është shumë i ngushtë, por unë kam dëshirë të them se ikin meqë tingujt solidarë të fizarmonikës janë akuzues në bukurinë e tyre oshëtitëse.
Ende lëkunden nëpër shtylla premtime elektorale. Sa mirë fizarmonicisti i verbër nuk i sheh, sepse do ta hidhte tej instrumentin e tij.
Ai nuk e sheh gruan e vet të braktisur, as fëmijën e vet të mbështjellë me batanije të vjetër.
Ndoshta pastaj do t’i binte një flauti plot dhimbje, por kurrsesi nuk do të luante me fizarmonikë.
Iki larg dhe tingujt zbuten gradualisht, simfonia e solidaritetit luajtur nga një i verbër zhytet e shuhet në realitetin e egoizmit ku secili luan veç violinën e tij egoiste.
Një i verbër ka mbetur për të na kujtuar muzikalisht vlerat tona. Sa mirë që nuk na sheh. Kujton se jemi ata që fizarmonika e tij, arti i tij, kujton se jemi…
Dhe kapela e tij kthyer përmbys mbetet gjithmonë bosh…
