Muhamet Ademi
Muhamet Ademi, poeti i viteve ‘40 në plejadën e të rinjve shkodranë ku do ndërmerrnin guximin e ideimit të revistës së parë në llojin e vet “Kritika” si dhe revistën letrare “Fryma”. Në këtë revistë boton vjershat e para me pseudonimin Hespeiriues. I tërhequr nga jeta aktive, si mësues i thjeshtë fshati në Kërrabë, mbi kurriz pasojat e persekutimit, Ademi zgjeron krijimtarinë e tij letrare, e cila për herë të parë është përmbledhur në vëllimin “Liria e fijes së barit”, zgjedhur e përgatitur nga Nasho Jorgagji, botimet “Princi”
Sa dhimbë!
Sa dhimbë!
Sa dhimbë
me kujtue jetën,
fluruese me zanin tim!
(Kur dita shkimbet
e nata ende s’duket)
Sa dhimbë
me të kujtue sytë,
sytë tuej të kaltër.
Rini
që një ditë hija e muzgut
do t’i mertisë.
13. 2. ‘43
Erna…erna…
Erna…erna…
a i ndien?
Rrshqasin mes gjethesh
të lagun
nëpër rrugë të heshtuna
me kangë të grisuna
me lotë të ftohtë.
Tjetër asht e nesërmja
e tjerë janë hapat
e ngjyrat,
nuk dij se cilat.
Erna… erna…
mikeshë,
a s’i ndigjon?
Janë tinguj,
që zgërdhihen me mue e ty,
janë tinguj të marrë,
asht koha.
Të e due kohë
rrashtën e frikshme
tanden me rrokë.
Digjem
me krahët e mij të brishtë,
me duert e mija t’ hajthta
me t’i gërrye vargjet
e dheshme.
Mikeshë,
hesht e ndigjo,
a nuk të ngjajnë kto erna
si andrra flatrash?
Kjo asht jeta,
që t’peshon
mbi qepallat e zbeta
e mbi duert
e djersituna.
Fruer 1944
Botue në “Fryma”
Motet kanë ndrrue
Prej gëzimesh që kurrë s’njohta
prej zanesh që kurrë s’dëgjova
prej grash që kurrë nuk pata
Unë vuej.
Kujtimi
bren jetën time
mbi mue,
mbi ninzat e ftohta
të zmadhueme e t’rrita
m’ep dhimba,
më gjakon,
më pervlon,
dejt e shtrime
me dëshira kote.
Motet kanë ndrrue
më shpejt se andrra ime.
I njëjtë mbeti kujtimi.
Prill 1944
Botue në “Fryma”
Natën nuk mund…
Natën nuk mund ta kapi
ndër gishta t’mij ta shtrydhi,
ta thaj, si lulen në gji ta ndrydhi.
Fryma e saj valëvitet,
hija e saj dridhet
ndër buzët e sytë tanë,
derton,
si heshtja përmes gjetheve
i përshkon.
E rrjedh në pika gjaku
e gjaku asht kangë,
e gjaku asht Lumni,
e gjaku asht bukuri.
Por bukuria ban
që lodhja të jetë natë
e nata kangë,
që s’pranë
në mue.
Kallnuer – 1944
Botue në “Fryma”
Pranë shtratit
Në dhomën e mkatit,
pranë shtratit
frushulloi fustani
e ra pa jehonë,
si pika e gjakut
prej plagës së njomë.
Bardhësia e shtratit
rri në vorbullën e mkatit.
N’pasqyrë u fiksuem
lavirë cullake,
të dy në fytyrë u zbemë.
Shpirtënt tonë s’u pushtuen,
mishrat tonë u shkrumuen,
Vrag tretme e u mekue.
1943
***
Hesht,
Mos fol, mikeshë!
Ndër buzët tona,
Fjalët kanë jehona
që t’shastisin.
Hesht,
mikesha ime!
Gjethet shushurisin,
Buzët tona murmurisin
të përjetshmen melodi.
Shpeshtim
Durimi i ashpër s’ikte aq lehtë,
egërsohej edhe urrejtja,
por s’i mjekonte plagët
qe më forconin qëndresën.
Çdo gja vjetrohej:
edhe hapat e përqafimet,
grusht mblidheshin gishtat
e goditnin gabimet e mia.
Shpresa e besimi, të gënjyem,
lehtë gjunjëzoheshin
e binin në laqe.
Boshllëku u zëvendsue
për aq e kaq vite
me gënjeshtra, mashtrime.
Mos m’shiqo
Mos m’shiqo; drita sysh se ç’të buron,
dritë e flakë që në thellësi më përvëlon,
si dy zjarre që s’kanë te shuem,
çdo gja të shtrenjtë m’kanë robnuem.
Mbeta keq, sepse m’ikën nga thellësitë:
hov, hare, gëzim, qetësi e të ritë.
Mos m’shiqo, tanësisht m’ke shituem,
gjithnjë rri po tue t’menduem…
Mos m’shiqo, se ku e gjejnë sytë burimin,
unë s’e di, se nga ferri o nga qielli, vetëm di
dënimin.
Po!…
Po,
të gjitha fjalët në një: ti
Ti, të gjitha fjalët
e pritjet e shtegtimet
që nga fillimi I fillimit
në një qarkullim të vazhdueshëm.
Po, sot e gjithnjë:
jeta ndër fjalë
në fjalen ti: jeta
Ti në jetë.
Je e pa fjalë
vetëm me jetë,
në vite,
me nxitje: ti
Po,
pa moshë: ti.
pa anë : ti
i pa qetësi: unë,
i pa harmoni: unë.
Po,
Vetëm i vetëm: ti e unë.
Pa jehonë
ti e unë me shumë lehtësi
e kambëngulje
Po,
këtu filloi,
këtu i jetoj të gjitha fjalët e tua,
edhe shikimet,
edhe lëvizjet
edhe kujtimet këtu u shkrimnë
unë e ti, Lizë.
Po,
i vetëm mbeta
Pasiguria
Pasiguria,
ajo zuskë muer fluturimin
nga kafshimet e shqelmimi i njerzve.
Pezull ngelen në përgjim
Koha dhe shprehja
Pasiguria,
Ajo lavire ndërhyni e u zhyt
Në ngjarjet e mia të ngrohta e intime.
Ndëshkimi e godijet e dobësitë
Filluen që në ditët e para të çlirimit.
Rrugëzgjidhje s’u gjetën.
Tashti po hetohemi
në çdo lëvizje
S’arrijmë të pushtojmë ma,
Pasigurinë, as besimin tonë.
Korrik, 1978
Kjo lojë
Kjo lojë asht,
gjithnji
Kjo çudi e ditëve,
Kjo fitore e vogël,
Kjo pritje,
qe tjetër pritje
lind çdo ças
Kjo ngjarje
që qe e s’asht ma:
as e imja e as e ytja
Ky çansim
e kjo lojë
Ku dashuria filon,
e ku dashuria mbaron
Kjo që quhet jetë e imja, e ytja
Është kjo lojë e ndytë tinëzare
Pas pesë hapash
ndoshta një mallkim t’helmon
ndoshta, një lutje të lehtëson
Ndoshta, një mendim të zhbiron
Në këtë që quhet jetë e imja, e ytja…
Mundet që kjo lojë të mishnohet
në këtë që quhet
jetë e imja e ytja
E jona.
