Cili ishte plani i fuqive të mëdha për hartën e vendeve të Lindjes së Mesme, pas rënies së Perandorisë Osmane? Konferenca e Paqes u pa si i vetmi shans për të shpëtuar vendet e Lindjes së Mesme nga paktet korruptive evropiane, sidomos mes synimeve britanike dhe franceze. Historiania amerikane Margaret Makmillan në librin e sapo botuar dhe në shqip “Paris 1919, gjashtë muaj që tronditën botën”, tregon për prapaskenat dhe situatën politike në Lindjen e Mesme, duke shfaqur para historisë një pjesë të panjohur të pakteve politike midis shteteve të Evropës Perëndimore.
Si do të zhvendosej Perandoria Otomane? Britania ende donte të siguronte anijet luftarake kundërshtare, që nuk kishin shfrytëzuar ngushticat. A i donte vërtet Britania, anijet Franceze në Lindje e largët të Mesdheut, bazat Franceze lart e poshtë bregdetit?
Britania dhe Franca ishin tashmë fuqitë më të mëdha të Lindjes së Mesme, dhe kur lufta mbaroi, ato vërtiteshin dyshimshëm rreth njëra-tjetrës. Ndërsa SHBA kurrë nuk i kishte shpallur luftë Perandorisë Otomane, gjë që e vendosi atë në një pozicion të vështirë në momentin kur erdhi për të përcaktuar fatin e perandorisë. Cilat ishin kushtet që shtruan Fuqitë e Mëdha për vendet e Lindjes?
***
Margaret Makmillan
Anëtarët Aleatë dhe burokratët mbërritën në një numër të madh për të drejtuar armëpushimin. “Jeta, – kujtoi një anglez i ri, – ishte e brishtë e këndshme, por edhe e ndritshme. Baret ishin plot me pije dhe vallëzim”. Në klubet e natës, rusët e bardhë këndonin këngë melodioze dhe refugjatët bukuroshë shisnin veten e tyre për të fituar një vakt. Ju mund të ngisni një motoskaf përgjatë detit Marmara, të drejtoni langoj në pjesën aziatike të Bosforit dhe të mblidhni monedha antike. Aleatët të paautorizuar e përçanë Kostandinopojën në sfera influencimi dhe morën administrimin e saj; ata iu drejtuan politikës lokale dhe vendosën drejtimin e saj. Kur Kostandinopoja ishte zyrtarisht e okupuar në Mars të vitit 1920, ishte e vështirë të tregoje për ndryshimin, diferencën.
Jashtë vendit, në Thrakë dhe Azinë e vogël, zyrtarët Aleatë nxitën për të monitoruar kapitullimin. Francezët okupuan vendin më të rëndësishëm jugor të Aleksandrisë (sot Iskenderun) dhe në fillim të 1919 po zhvendoseshin për në brendësi. Në përgjithësi, britanikët ishin më të populluar; siç komenton një grua: Les anglas ont envoyes les files de leurs ‘Lords’ mais les français ont envoyes leurs valets’(“Anglezët dërguan bijtë e lordëve të tyre, por francezët dërguan shërbëtorët e tyre”). Qeveria e Sulltanit, aq e dobët dhe e demoralizuar si figurë, nuk bëri asnjë gjë, duke kërkuar vetëm të qetësonte aleatët.
Aleatët nuk kishin ndërmend të qetësoheshin. Disa, si Cruzon, i cili kryesonte komisionin e kabinetit, përgjegjës për politikën Britanike në Lindje, mendonte për momentin, të çlironte “këtë sëmundje që kishte helmuar gjithë Evropën”. Korrupsioni, një huq i paemër dhe intrigant, ishte përhapur jashtë Kostandinopojës për të infektuar Evropianët e pafajshëm. Konferenca e Paqes ishte i vetmi shans për të gjetur një herë e mirë origjinën e kësaj së keqe: “Prezenca e turqve në Evropë kishte qenë burimi e të keqes së plotë për të gjithë. Nuk kam më të voglën dijeni që interesi më i vogël i Turqisë ose jo, të ketë dhënë përfitime me prezencën e saj gjatë këtyre 500 vjetëve”. Cruzon argumentoi: “Në të vërtetë, ngjarja është një nga më të çrregulltat, e shtypur, intrigante, masakruese, për më tepër më e pashembullta në historinë e botës Lindore”. Këtë ndjenjë ndau dhe Kryeministri i tij. Si shumë liberalë, Lloyd George kishte trashëguar armiqësinë e tij me Turqit nga Gladestone i madh. Për Curzon, pyetja ishte: Si do të zhvendosej perandoria Otomane? Britania ende donte të siguronte anijet luftarake kundërshtare, që nuk kishin shfrytëzuar ngushticat. Ajo ende kishte nevojë të mbronte linjën për në Indi përmes Kanalit të Suezit. Po kështu kishte lindur një faktor i ri: Një furnizim i madh i naftës nga Mosul në perandorinë Otomane dhe nga Persia. Britanikët nuk donin të mbanin gjithë përgjithësinë mbi vete, ashtu si dhe Grekët; nga ana tjetër, nuk donin të kishin një fuqi tjetër ndërmjetësuese, si aleatja e tyre Franca. Pas të gjithave, dy vendet luftuan shekuj me radhë, përgjatë Evropës, në Amerikën e Veriut, Indi, Afrikë dhe Lindjen e Mesme. Miqësia e tyre, për krahasim, ishte një çështje tregtie. Ajo kishte studiuar në provimin e luftës, por nuk ishte e qartë që duhet të ndalonte në provimin e paqes. Ajo ishte testuar në momente lufte, por nuk ishte e qartë nëse do të kalonte testin e paqes. Ata sapo kishin përballuar probleme me vendet Arabe, të Perandorisë Otomane. A i donte vërtet Britania, anijet Franceze në Lindje e largët të Mesdheut, bazat Franceze lart e poshtë bregdetit? Curzon ishte më se i sigurt që ajo nuk e donte një gjë të tillë:
Shqyrtimi më e mirë i jetës publike është shpenzuar në lidhje me ambiciet politike të Francës, që unë i kam rezultuar përgjatë Tunizisë, në Siam, dhe përgjithësisht çdo kufi a krahinë ku kishte ndikuar Franca. Ne ishim nxitur, për arsyet e sigurisë kombëtare, në aleancë me francezët, që shpresoj ta mbajmë, por karakteri ynë është ndryshe nga i tyre dhe interesat e tyre politike bien ndesh në shumë çështje. Jam seriozisht i trembur që Fuqia e madhe prej të cilit ne mund të kemi më shumë frikë është Franca.
Do të ishte një gabim i madh, vazhdon ai, nëse mund të lejojmë Francën të sigurojë influencë në Lindjen e Mesme: “Franca është një shtet i tepër i organizuar dhe një fuqi e sigurt për tu udhëhequr me njerëzit e Lindjes.”
Francezët nuk i besuan Britanisë, për aq sa Britania i kishte besuar ata. Franca kishte interesa të konsiderueshme në perandorinë Otomane, nga mbrojtja e partnerëve kristianë për të gjithëpërfshirë investimet franceze. Për Francën, pavarësisht çfarë i kishte ndodhur në perandorinë Otomane apo në Ballkan, ishte më pak e rëndësishme shoqërimi me Gjermaninë. Clemencau, pavarësisht nga mendimi i tij kolonial, do të bënte kompromis me Britanikët sepse ai kishte nevojë për përkrahjen e saj në Evropë. Ndërsa ai nuk donte të shihte pjesën Aziatike turke të zhdukur plotësisht, Clemenceau, së paku, në fillim, nuk kishte pamje të qarta për qëllimet e grekëve atje. Për aq kohë sa ishte përfshirë Evropa, ai mbështeti qëllimet e Grekëve ndaj Thrakës. Nëse Greqia do të bllokonte synimet Italiane, aq më mirë ishte për Francën.
Gjatë luftës, Britania, Franca dhe Rusia kishin mbajtur një numër të mjaftueshëm diskutimesh për të ardhmen e perandorisë Otomane. Në vitin 1916, përfaqësuesit e Britanisë dhe të Francës, Sir Mark Sykes dhe Georges Picot, kishin rënë dakord që dy vendet e tyre do të ndaheshin mëdysh në territoret Arabe dhe në vendet Turke.
Franca do të kishte një zonë të shtrirë në veri në Cilicia nga Siria. Rusët, që sapo e kishin tërhequr premtimin, se do të aneksonin Kostandinopojën dhe ngushticat, dhanë aprovimin e tyre me kusht që të merrnin provincat Turke të afërta me kufijtë e saj. Vendimi i Qeverise Bolshevike së re për të bërë paqe me Fuqitë Qendrore e thyen me sukses çështjen. Britania dhe Franca ishin tashmë fuqitë më të mëdha të Lindjes së Mesme, dhe kur lufta mbaroi, ato vërtiteshin dyshimshëm rreth njëra-tjetrës.
Në Këshillin Suprem mbajtur në 30 tetor, Lloyd George dhe Clemenceau u grindën ashpër mbi këmbënguljen e Britanisë në negocimin e armëpushimit me Turqinë për veten e tyre. “Ata shkëmbyen fjalë të ashpra”, raportoi auditori. Lloyd George i tha Clemenceau-së: Përveç Britanisë së Madhe asnjë nuk ka kontribuar më shumë sesa një dorë e trupave negër në ekspeditën në Palestinë. U çudita shumë nga mungesa e fisnikërisë nga ana e qeverisë franceze. Britania kishte tashmë mbi 500 000 njerëz mbi tokën Turke. Britania ka kapur tre apo katër ushtri turke dhe ka shkaktuar qindra dhe mijëra viktima në luftë me Turqinë. Qeveritë e tjera vetëm sa vendosën disa policë zezakë për të parë se ne nuk grabitëm Varrin e Shenjtë. Kur erdhi për të firmosur një armëpushim, të gjitha këto ankthe ishin kryer tashmë.
Ishte një çështje e padrejtë; siç e përmendi Clemenceau në rastin e mëvonshëm: Britania kishte dërguar përkatësisht më pak trupa Frontit Perëndimor. “Opinioni im ishte dhe mbetet se nëse trupat e të bardhëve që ju dërgoni atje të ishin hedhur kundër Gjermanëve, lufta mund të kishte përfunduar disa muaj më shpejt”. Francezët, sidoqoftë iu shmangën armëpushimit, siç thotë Pichon: “në shpirtin e pajtimit që qeveria Franceze ndjente gjithmonë të zbatonte në marrëveshjen me Britaninë”. Mungonte një shpirt i tillë kur bëhet fjalë për ndarje të pjesës.
Ndërmjetësuesit/Negociuesit nuk e arritën perandorinë Otomane deri në 30 janar 1919, dhe që atëherë ishte vetëm në rrjedhën e atij diskutimi të vështirë mbi mandatet për ish- kolonitë gjermane. Lloyd George, që kishte shfrytëzuar javët e mëparshme duke sjellë amerikanët dhe sundimet kokëforte të argumentit, e përmendi me pak fjalë Perandorinë Otomane si një shembull ku ishin të nevojshme mandatet. Për faktin, se turqit nuk kishin qenë të aftë në qeverisjen e popullit të tij, ata duhet të humbnin kontrollin e të gjithë territoreve Arabe-Siriane, Mesopotaminë, Palestinën dhe vetë Arabinë. Deri sa arabët të ishin civilizuar, por jo të organizuar, atyre i duhej një drejtim i jashtëm. Otomanët gjithashtu iu duhej të humbnin të drejtën e territorit të kufijve verilindorë. Ata u sollën ashpër me Armenët, dhe shfaqën hapur që shteti Armen do mund të vihej në ekzistencë, mbase nga një mandat i një fuqie të jashtme. Atje mund të jenë Kurdistan, në jug të Armenisë. Ajo që mbetej kompetente e territoreve të përmendura Turke, pjesë në Evropë, ishin kanalet dhe Anatolia në Azinë e Vogël. Ato, thotë Lloyd George, mund të vendosen “në meritat e tyre.”(Ai nuk përmendi pjesët e tokës të shtrirë brenda nga bregdeti i Azisë së Vogël që i ishte premtuar Francës, Italisë apo Grekëve).
Një çështje tjetër e rëndësishme, argumentoi Lloyd George ishte mbajtja e gjithë atyre grupeve të ndryshme brenda perandorisë nga sulmimi i njëra-tjetrës. Kjo nuk ishte ajo përgjegjësi që donte Britania. Siç e pa Lloyd George, aleatët kishin rreth një milionë trupa të shpërndarë në perandorinë Otomane dhe Britania po paguante për gjithçka. “Nëse ata do t’i mbanin atje derisa të bënin paqe me Turqinë, dhe derisa Liga e Kombeve do të ishte themeluar dhe do të kishte filluar biznesin dhe derisa të ishte e aftë të ishte zgjidhur nga kjo çështje, çmimi do të ishte diçka më shumë dhe ata me të vërtetë nuk do të përballeshin dot me të”. Atij i duhej të përgjigjej në Parlament.
Lloyd George shpresonte se Wilson do të informonte dhe ofronte SHBA-në të paktën si një fuqi dekretuese për armenët dhe kanalet. Ende më mirë, amerikanët duhet të vendosnin të shtriheshin në gjithë arenat Turke. Dhoma, sigurisht hodhi fjalën për këtë përgjegjësi. Sidoqoftë, amerikanët nuk kishin themeluar vërtet një pozicion të qartë në Perandorinë Otomane, tej një antipatie për Turqit. Misionarët protestantë amerikanë, që kishin qenë aktiv në Turqinë Otomane që nga 1820, kishin pikturuar një tablo fatkeqe të regjimit të falimentuar. Puna më e madhe e tyre kishte qenë mbi Armenët, kështu, ata raportuan në dorë të parë masakrat gjatë luftës. Shuma të mëdha parash në SHBA ishin ngritur për relievin Armen. Dhoma kishte diskutuar me gëzim me Britanikët rreth rrugëve për të ndërtuar perandorinë Otomane dhe Wilson e kishte konsideruar të humbur plotësisht.
SHBA kurrë nuk i kishte shpallur luftë perandorisë Otomane, gjë që e vendosi atë në një pozicion të vështirë në momentin kur erdhi për të përcaktuar fatin e perandorisë. Një nga 14 Pikat e Wilsonit të aktmarrëveshjes ishte e errët: “Porcionet Turke të Perandorisë së sotme Otomane duhet të jenë të mbikëqyrura nga një qeverisje e sigurt, ndërsa kombet e tjera që tashmë janë nën sundimin e Turqisë duhet të sigurojnë një jetë të padyshimtë dhe absolutisht të pangacmuar nga mundësia të zhvillimit të autonomisë. “Cilat ishin porcionet Turke? Cilët kombe do të kishin qeverisje Autonome? Arabët? Armenët? Kurdët? Apo komunitetet greke të shpërndara?
Në kërkesën që përfshiu dhe ekspertët amerikanë, të cilët prodhuan memorandumin e tij në Dhjetor të vitit 1918, thuhej si gjithë Turqia (e papërcaktuar) duhej thjesht të diskutohej, po kështu edhe vendet e përmendura tashmë duhet të jenë të lira nga zgjedha dhe keqqeverisja. Kjo nënkuptonte “autonomi” për Armenët dhe “mbrojtje” për pjesën Arabe. Çuditërisht në kundërshtim me këtë, komenti zyrtar i 14 Pikave, që u botua në Tetor 1918, fliste për kontrollin internacional të Kostandinopojës dhe për ngushticat e saj. Para se të niste Konferenca e Paqes ishte supozuar përgjithësisht se, së paku, SHBA do të marrë mandatin për Armeninë dhe për ngushticat. Asnjë nuk u kënaq. Admiralët britanikë që i shpëtuan kërcënimeve ruse nuk donin të shihnin një SHBA të fortë në Lindjen e Largët të Mesdheut. Në këtë çështje u përfshi dhe Kabineti Indian. Mehmedi VI nuk ishte vetëm një sulltan Otoman, por edhe një KALIF, gjëja më e afërt e udhëheqësit spiritual i të gjithë myslimanëve. Duke e shkëputur atë nga Kostandinopoja, edhe vendosja e saj nën kontrollin e një fuqie të jashtme duhet të zemëronte myslimanët Indianë. Lloyd George, thjesht i injoroi kundërshtimet e tyre.
Si zakonisht, Konferenca e Paqes vonoi vendimet e vështira. Në atë takim në Janar, Wilson sugjeroi që këshilltarët ushtarakë të shihnin se si ngarkesa e okupimit të territoreve turke të ndaheshin në mënyrën më të mirë të mundshme. “Kjo mund të sqarojë çështjen”, – tha Lloyd George. Sigurisht, që nuk ia arriti. Shpallja sipas rregullit hyri në diskutim, shkurtimisht, në 10 shkurt ku ishte shënuar në axhendë për ditën që vjen, por në fakt kufijtë e Belgjikës provuan se ishin më me interes.
Në 26 shkurt, shfaqja e një delegacioni Armen para Këshillit Suprem i kujtuan me pak fjalë ndërmjetësuesit/negociuesit se perandoria Otomane mbetej për t’u zgjidhur.
Boghos Nubar Pasha ishte i butë, i pasur dhe i përparuar; babai i tij kishte qenë kryeministër i Egjiptit. Partneri i tij, Avetis Aharonian ishte një poet cinik nga Kaukazi. Boghos foli për diasporën Armene, Aharonian për atdhenë ku takoheshin malet e Rusisë, Persisë dhe Turqisë. Në mënyrën më familjare ata apeluan historinë – shekujt që armenianët kishin jetuar atje, këmbëngulja e Kristianizmit Armen – shërbimin e tyre ndaj aleatëve (disa armenë kishin luftuar me ushtritë Ruse) dhe premtimet Aleate. Dhe, si delegacionet e tjera, ata mbikëqyrën deklaratën për një zotërim shtrirjeje të madhe, të shtrirë në jug e perëndim nga Kaukazi poshtë Mesdheut. Në mënyrë modeste, ata kërkuan për një mbrojtje të një fuqie të jashtme, kërkesë me vend për një vend me të tillë fqinjë dhe të tillë të kaluar. Ata i varën shpresat tek SHBA-ja. “Mezi shtyhej dita”, thotë një ekspert amerikan “kur armenët e trishtuar, të zinj dhe me mjekër nuk i ndaheshin delegacionin amerikan, aq më pak të frekuentuar, Presidentit, duke parashtruar kushtet vërtet të tmerrshme në vendin e tyre të lindjes”.
Armenët përshkruan një nga historitë më të trishtuara të konferencës. Ndërmjet vitit 1375, kur u pushtua shteti i fundit i pavarur Armen, dhe pranverës së vitit 1918, kur forcat nacionaliste kishin shpallur republikën Armene në atë çfarë kishte qenë në territorin Rus, ata kishin jetuar nën mbikëqyrjen e huaj. Rusët, pasi kishin avancuar poshtë Kaukazit në fillim të shekullit 19, tokat armene ishin ndarë mes vetë Rusisë, Turqisë Otomane dhe Persisë. Armenët, shumë nga ata fermerë të thjeshtë, u kthyen në rus, turq apo pers. Por meqenëse idetë e nacionalizmit dhe autonomisë u përhapën gjatë gjithë lindjes nisi të formohej vizioni i një kombi të rilindur Armen. Nuk ishte një vizion koherent-kristian, laik, konservativ, radikal, proturk apo prorus, nuk kishte asnjë argument siç duhet të kishte Armenia – por ishte një fuqi tepër e madhe. Sidoqoftë, fatkeqësisht nacionalizmi armen nuk ishte i vetmi nacionalizëm i lindur në atë pjesë të botës.
“Cili i kujton armenët sot?”, pyet Hitleri përbuzshëm. Në Konferencën e Paqes në Paris, të këqijat që i kishin bërë Turqit, Armenëve ishin ende të freskëta, dhe bota ende nuk ishte zhvilluar të përdorte përpjekjet për të asgjësuar të tillë njerëz. Vrasjet kishin nisur në 1890, kur regjimi i vjetër i kthehej ashpër çdo grupi që e kundërshtonte atë. Trupat Otomane dhe Kurdët lokalë, zgjimi i tyre si komb ishte tërbuar mes vendeve Armene. Turqit e rinj, morën pushtetin në 1908, duke premtuar një periudhë të re me gjuhën e një shteti laik, multi-etnik, por ata ëndërruan gjithashtu të lidheshin me turqit e tjerë në qendër të Azisë. Në atë botë Pan-Turanian, Armenët dhe Kristianët e tjerë nuk kishin vend.
Kur perandoria Otomane hyri në Luftë, Enver Pasha, një nga triumfatorët e Turqve të Rinj, që kishte sunduar në Kostandinopojë që nga viti 1913, dërgoi një trup me ushtarë të tij të drejtuar drejt lindjes, kundër Rusisë. Përfundimi në 1915 ishte një katastrofë; Rusët shkatërruan forcën e madhe Otomane dhe panë për të avancuar brenda Anatolisë, pikërisht aty ku aleatët kishin zbarkuar në Gallopi në Perëndim. Triumfatori dha urdhër për të dëbuar Armenët nga Anatolia Lindore në vendet ku ata ishin tradhtuar, potencial dhe ekzistues. Shumë Armenë u sakatuan para se të largoheshin; të tjerët vdiqën nga uria dhe sëmundja në marshet e detyruara drejt jugut. Sado synimet reale të qeverisë Otomane ishin për gjenocid, tregoi se ishte më shumë se kaq; kështu tregojnë edhe shifrat e të vdekurve, kudo, nga 300 000 në 1.5 milionë.
Opinioni Perëndimor ishte tronditur. Në Britani, çështja Armene tërhoqi vëmendjen e përkrahësve nga duka e Argyll, të riut Arnold Toynbee. Fëmijëve britanikë u ishin thënë të kujtonin Armenët e varfër kur ata nuk donin të mbaronin të gjithë ushqimin. Në SHBA, shuma të mëdha parash ishin mbledhur për asistencë. Clemenceau shkroi një hyrje për librin e detajeve mizore: “A është e vërtetë që në lindjen e shekullit 20, pesë ditë nga Parisi, mizoritë qenë në jetë pa u ndëshkuar, duke mbuluar tokën me ankth – e tillë, sa asnjë nuk mund të imagjinojë dot kohën më të thellë të barbaritetit?” I përmbajtur, si gjithmonë, Lensing i shkroi Wilsonit, që ishte një Pro-Armen i vërtetë, “Ishte një nga faqet më të zeza të historisë së kësaj lufte”. “I them Armenëve”, deklaroi Orlando, “se çështjen e tyre do ta trajtoj si timen”. Lloyd George premtoi, se Armenët nuk do t`ia kthej “tiraninë e djegur” të Turqisë. “Nuk kishte asnjë burrë shteti Britanik pjesëmarrës i çdo partie që nuk i shkonte në mend, se nëse ne fitonim duke shkatërruar këtë Perandori johumane, kushtet tona themelore të paqes që do të imponojmë do të ishin shpagimi i luginave Armene përgjithmonë nga keqqeverisja e përgjakshme më të cilën kishin qenë përlyer nga poshtërsia e Turqve”, shkruan në shënimet e tij Lloyd George.
Ndjenja të ngrohta – por pak u morën në konsideratë në fund
. Në Konferencën e Paqes, edhe diskutimet e përzemërta në princip u lëkundën përballë konsideratave të tjera. Armenia ishte larg, ajo ishte rrethuar nga armiqtë dhe aleatët kishin shumë pak trupa në terren. Lëvizja e trupave dhe ndihma e tyre, në kohën kur rezervat ishin shtrirë, ishte mbështetja më e madhe; hekurudhat që ndodheshin atje ishin të dëmtuara keq dhe rrugët ishin të prishura. Ndihma ishte e largët, ndërsa armiqtë armenë ishin tepër afër. Rusët, edhe kur ushtritë e të bardhëve apo të Bolshevikëve ishin avancuar në drejtim të jugut, nuk do ta toleronin Armeninë madje asnjë shtet tjetër të pavarur në Kaukaz. Në krahun tjetër të Armenisë, Turqit nuk duruan dot humbjen e territoreve turke, dhe humbës të tjerë synuan për Armeninë.
Në Paris, miqtë Armenë ishin pasiv dhe të vakët. Britania, në të vërtetë, pa me përparësi për veten e saj në mandatin për Armeninë: mbrojtjen e furnizimeve të naftës të ardhura nga Baku në Kaspian në Portin e Batum të Detit të zi, dhe krijimi i pengesës mes Bolshevikëve dhe zotërimeve Britanike në Lindjen e Mesme. (Në ankthin e tyre më të keq, Britania e imagjinonte bolshevizmin të lidhur me Islamin e rigjallëruar dhe përmbysjen e perandorisë britanike). Nga ana tjetër, meqenëse Shërbimi i Luftës po përsëritej, rezervat britanike ishin gati të tejshtrira. Kabineti i jashtëm francez, nga ana e tij, ishte me idenë për Armeninë e madhe nën mbrojtjen e Francës që do të siguronte një terren për investimet franceze dhe përhapjen e kulturës Frënge. Clemenceau, sidoqoftë, ishte pak entuziast për këtë opinion. Italianët, si Francezët, preferuan t`i përqendronin përpjekjet e tyre në dobi të bregdetit Mesdhe të Turqisë dhe në Evropë. Kaq i mbeti amerikanëve.
Në 7 mars, Dhoma bindi Lloyd George dhe Clemenceau që SHBA patjetër do të marrë pjesë në mandat. Lloyd ishte i kënaqur nga prospekti i Amerikanëve të ndërmarrë në “detyre fisnike”, dhe ngushëlloi francezët se nuk do të futeshin në mandat. Dhoma, siç vepron zakonisht, ishte tepruar. Wilson kishte këshilluar Këshillin Suprem se “nuk mund të mendonte se asgjë nga njerëzit e SHBA nuk do të pranonte më tepër sesa një përgjegjësi militare në Azi.” Kjo ishte mbase për të matur se sa larg mund të shkonte gjykimi i Wilsonit, pasi në 14 Maj Armenia doli në Këshillin e Katërt, ai ra dakord të pranonte një mandat, subjekt, të cilin ai ia kaloi pëlqimit të Senatit Amerikan. Ky vendim shqetësoi francezët, pasi mandati i propozuar amerikan konsistonte të shtrihej nga Deti i Zi në Mesdhe, duke marrë territor në zonën e Sicilisë të premtuar Francës nën kontratën e Sykes-Picot. Ndërsa Clemenceau, që tregoi një interes të vogël për territoret e përmendura Turke, nuk kundërshtoi, kolegët e tij ishin të inatosur. Nga Londra, Paul Cambon shfaqi pakënaqësi: “Ata mund të jenë të dehur nga mënyra se si po dorëzohen …një kapitullim total, një gjë e pisët, një zvarritje e paimagjinueshme.” Megjithëse asnjë nuk dyshoi në atë kohë, asnjë marrëveshje e bërë në Paris nuk u ndërmor për ti bërë diferencën më të vogël Armenisë.
Shumë plane të tjera për perandorinë Otomane ishte duke u thurur përmes dhomave të Konferencës dhe tavolinat e drekës në Paris atë pranverë. “Le të bëhet një mandat [buall],” thotë një i mençur ne Kostandinopojë, “le të bëhet një dem, le të bëhet një kafshë, çfarëdo; vetëm le të bëhet shpejt”. Nëse të gjitha kërkesat, protektoratet, shtetet e pavarura dhe mandatet që ishin diskutuar aktualisht do të kishin ardhur në jetë, Turqia e largët e vogël nga Anatolia, do të ishte larguar tashmë, pa asnjë ngushticë, asnjë bregdet Mesdhe, asnjë bregdet të detit të Zi të cunguar, asnjë territor Armen dhe Kurd në verilindje. Ajo që ishte lënë jashtë përllogaritjes në Paris, mes gjërave të tjera, ishte pamundësia e fuqive për të zbatuar dëshirën e tyre. Henry Wilson, shefi i Stafit të Përgjithshëm britanik Suprem, i mendoi politikanët komplet joreal: “Ata duken se mendojnë se urdhri gjyqësor i tyre synon Turqinë në Azi. Ne kurrë edhe pas armëpushimit, nuk jemi përpjekur të hynim në pjesët e prapaskenave. Për me tepër atje ku ishin vetë turqit”. Të gjithë në Paris dolën në përfundimin se ata do të bënin thjesht atë që i ishte thënë. Kur Edwin Montagu, sekretari Britanik i shtetit për Indinë, deklaroi: “Na lejoni të themi jo për hir të zotit, t`i themi myslimanëve se çfarë mendojmë, na lejoni të njohim se çfarë mendojnë ata”. Befour, ia ktheu me ftohtësi. “E shoh të paarsyeshme pse perënditë apo ndonjë fuqi tjetër duhet të na kundërshtojnë duke i thënë Myslimanëve se çfarë duhet të mendojmë”. Ja gjithçka kishim për çështjet Arabe dhe për perandorinë Otomane.
