Deputeti i Lëvizjes Socialiste për Integrim Edmond Panariti në intervistën e dhënë për Report Tv ka folur për situatën alarmante e krijuar në gjithë vendin.
Intervista e Deputetit të LSI, Edmond Panariti për Report TV.
Z.Panariti ju vetë si e keni parë bashkërendimin e instancave, Bashki-Prefekturë- Ministri? Ka ndonjë gjë që nuk shkon në mënyrën sesi koordinohet puna atje? E para unë kam pritur prej kohësh që grupet e punës të ishin në terren. Reagimi i tyre ka qenë anemik i vakët dhe unë shikoj qe dhe grupet që shkojnë për të evakuuar popullatën e dëmtuar, bagëtitë që janë rrezik mbytje, operojnë pa një bazë reale mbështetje. Pra shpesh dhe ndihmat janë kontribute monetare dhe bamirësie të bizneseve. Pra kthehem dhe njëherë te ajo që e nisa, në mungesën e fondeve të alokuara se këto janë janë situata ciklike. Që kanë një frekuencë shumë më të shpeshtë nga ç’kanë pasur më para. Dhe nuk mund të përballohen thjesht me thirrje me apel, pra kërkohen fonde mbështetëse. Unë kam insistuar dhe ndoshta do të ketë dhe një i inciativë e Grupit parlament të LSI që të projektohet një fond i posaçëm për të vënë në dispozicion për situata katastrofike. Pasi nuk mund të përballohen thjesht me show, por kërkohen ndërhyrje emergjente që presupozojnë mbështetje financiare. Për të çuar orendi të nevojshme, bazë ushqimore, veshmbathje, për të spostuar dhe popullsinë nga vendet e rrezikuara gjë që kërkon mjete të posaçme të transportit por për sa kohë qe ne nuk kemi fonde të alokuara ne jemi absolutisht të pambrojtur dhe të kërcënuar nga këto rreziqe të cilët po bëhen gjithmonë e më shumë të shpeshta.
Përse përsëritet gjithmonë situata në Shkodër dhe gjithmonë ka një lloj tendence për të lënë ashtu ndoshta dhe pa shpallur gjendjen e emergjencës? Ultësira shkodrane duhet marrë shumë seriozisht, ka specifikat e veta nga pjesa tjetër e Shqipërisë. E para bëhet fjalë për një zonë e cila është nën nivelin e detit. Dhe që teorikisht përmbytet, pra edhe ta
lësh jashtë faktorit njerëzor pra ndërtimet e paligjshme që vështirësojnë kullimet e kanaleve. Pra ta zëmë edhe sikur ajo fushë të jetë pa ndërhyrje njerëzore, ajo është zonë depresionale. Është nën nivelin e detit dhe për rrjedhojë ne do kemi grumbullim te ujërave. Aty ka një rrjet kolektorësh, kam qenë ministër i bujqësisë dhe i njoh kolektorët dhe hidrovoret një për një. Di madje dhe kapacitetet e pompave, markat sepse duke qenë shumë i sensibilizuar ndaj rrezikut që paraqet ajo zonë gjithmonë kam qëndruar mbi kokë.
Kolektorët punojnë të gjithë dhe hidrovorët. Por hidrovorët aq kanë fuqi thithëse dhe absorbuese sepse janë projektuar për të drenuar një sasi uji e cila nuk mund të kapërcejë më tepër se 2 mijë metër kub në sekondë. Por ndërkohë që paralelisht hapen dhe portat e hidrocentraleve dhe unë nuk mund të akuzoj ministrin e linjës se ai duhet ti hap, se po nuk i hapi do ketë shkatërrime të pariparueshme dhe mund të kemi dhe katastrofa. Por këtu duhet të zgjidhet një problem i madh në momentin që flukseve të mëdha të rreshjeve natyrore iu shtohen dhe 3-4 mijë metra kub në sekondë shkarkime nga basenet e hidrocentraleve situata kthehet në përmbytje biblike dhe aty nuk ka infrastrukturë që mund ta përballoje kullimin e asaj sasie të madhe të ujit. Atëherë si do të zgjidhet ky problem?
Duhet të vendoset një rregull, meqënëse këto janë dëme të provokuara nga hapja e detyruar e portave duhet të ekzistojë një marrëdhënie midis atij që e provokon këtë në mënyrë të detyruar këtë lloj përmbytje dhe atyre që dëmtohen. Praktikisht koorporata energjetike shqiptare duhet t ë alokoj një fond nga të ardhurat e saj për të dëmshpërblyer dëmet që I shkaktohen natyrisht jashtë vullnetit të saj por të detyruara nga shkarkimet njëpasnjëshme. Sepse ata janë në të drejtën e tyre për të kërkuar dëmshpërblime. Nga ana tjetër ka dhe një problem, shteti duhet të alokoj fonde, buxhete për kompensimin e tyre. Sepse ata dëmtohen në mënyrë ciklike dhe nuk është faji I tyre. Ata u vendosën
atje dhe askush nuk I pengoi. Dikush mund të thotë që ata janë vendosur në mënyrë të paligjshme sepse ato janë zona ku ka qenë e ndaluar me ligj por ata tashmë I kanë të vendosura edhe bizneset edhe shtëpitë e tyre në atë zonë e cila është në trajtën e hinkës është zonë depresionale dhe përmbytet. Si do veprohet? Ka disa zgjidhje. Zgjidhje e menjëhershme janë këto fondet e emergjencës në mënyrë që tu vihet në ndihmë që të zëvendësohen orenditë, që të shpërndahen ndihmat ushqimore por gjithsesi banesat e tyre janë në kërcënim të vazhdueshëm. Atëherë zgjidhja e projektuar dhe afatgjatë do të jetë
që ato familje që janë në rrezik konstant nga përmbytjet, të spostohen. Të bëhet një studim, të thirren ekspertët më të mirë të hidroteknikës, njerëz që merren me çështjet e urbanizimit dhe të merret një vendim. Dhe ka sigurisht një kosto financiare po më mirë të përballosh me një kosto të madhe një problem I cili futet në rrugën e zgjidhjes sesa në mënyrë ciklike ti të hedhësh para dhe të mos krijosh një zgjidhje të qëndrueshme. Sepse ato janë zona të cilat përmbyten në mënyrë të detyrueshme pothuajse përvit. Z.Panariti, ne flasim për hektar tokë të cilat janë më të mbjella por tashmë janë përmbytur dhe nuk do dalin në produktet e tyre finale në treg. Ka një kosto vetëm për familjet të cilat kanë shpenzuar para mund të kenë marrë dhe kredi për tu përqëndruar te bujqësia apo edhe për ekonominë mënyrën si dalin pastaj produktet në treg dhe produktet e huaja pastaj që duhet ti zëvendësojnë? A e imagjinoni se çfarë ndodh kur ka më tepër se 24h që bimët janë nën ujë, pra janë të asfiksuara. Prodhimi bujqësor aty është I mbaruar. Pra kur një parcel ndodhet e përmbytur për 24h dhe uji nuk tërhiqet atëherë kuptohet që prodhimi bujqësor është I asfiksuar sepse bima mbytet, për rrjedhojë kalbet dhe është I kompromentuar gjithë prodhimi bujqësor. Janë dëme të jashtëzakonshme që u shkaktohet atyre fermerëve të cilët kanë kultivuar jonxhë, tërfil, bazë ushqimore për blegtorinë apo me
bimë të tjera dhe kanë pritur natyrisht të dalin në treg. Apeli im është, ato fonde të subvencioneve shtetërore që po shpallen tashmë edhe nëpërmjet mediave për të ndihmuar prodhimin bujqësor të vihen në dispozicion se aty nuk ka më prodhim bujqësor. Iku për këtë vit, atëherë ato fonde që nuk do të mund të japësh tashmë për prodhimin bujqësor do ti japësh si fonde për të kompensuar dëmet që u janë shkaktuar atyre nga investimet që kanë bërë. Sepse kanë përdorur plehëra kimike, fara, fidane, traktorë për punimin e tokave. Dhe urgjentisht duhet ti japësh para për ti mbajtur në këmbë se tashmë nuk bëhet fjalë për prosperim por të paktën të qëndrojmë në këmbë. Dhe unë mendoj që qeveria
shqiptare, ministria e bujqësisë tashmë ato fonde që I ka vënë në dispozicion për subvencionin e zonave të veriut por që tashmë janë të mbytyra, nuk bëhet fjalë për prodhim bujqësor duhet ti përdor për të mbuluar kostot që ata kanë përballuar për punën në bujqësi. Natyrisht për punimin e tokës, për farat për fidanët, plehërimin etj. Në mënyrë që ata mos ta braktisin atë, se mendo një pjesë janë me kredi, atëherë ndodhi kjo fatkeqësi, duhen ndihmuar dhe tani është momenti që ata kanë nevojë për ndihmë pra grupet e vlerësimit nga ministria e bujqësisë, në bashkëpunim me pushtetin lokal duhet të bëjnë vlerësimin e sipërfaqeve të përmbytura, dëmin e shkaktuar në bimët që tashmë kanë dalë jashtë ciklit të prodhimit , në bagëtitë e dëmtuara . Flasim për dëme të konsiderueshme, ende në terren ne nuk kemi informacione se po bëhet vlerësimi sepse pritet që të tërhiqet uji më pas që të bëhet ky vlerësim. Ndoshta është dhe një praktikë që
ndiqet .Por duke qenë se njihni mirë këtë çështje, vërtet kemi një dëm të konsiderueshme atje dhe çfarë impakti ka?
Aty bëhet fjalë, në mos gaboj për më tepër se 5 mijë hektar tokë të cilat janë nën ujë. Tokë e kultivuar. Ka mbaruar periudha e mbjelljeve, pra bëhet fjalë tashmë për një dëm të instaluar I cili mbetet vetëm për tu vlerësuar. Nuk mund ta them apriori sa është shkalla e dëmit por janë grupet përkatësisht , duhet të ishin drejtoria e bujqësisë por tani nuk kemi. Nuk e di kush do ta bëjë këtë lloj vlerësimi. Ne jemi drejtuar në fakt kolegëve që e ndjekin këtë çështje, nuk na kanë dhënë një përgjigje sepse nuk po punohet ende në terren për këtë çështje. Ne shkatërruam drejtoritë e bujqësisë që kanë qenë një investim do thoja që kur është krijuar Ministria e Bujqësisë para luftës së dytë botërore. Kanë qenë krahu ekzekutiv i Ministrisë së Bujqësisë. Tashmë ato nuk ekzistojnë dhe problem është kush do ta bëjë vlerësimin. Kanë qenë drejtoritë e bujqësisë që shkonin me specialistët e tyre pranë fermerëve, bënin matjet, vlerësimin dhe I paraqesnin faturën qeverisë që shikonte mundësinë për të kompensuar por tani kush do ta bëjë vlerësimin? Do ta bëjnë bashkitë? Se tashmë ka dhe një paradoks, me organizimin e ri unë mendoj që Kryetarët e Bashkisë ende nuk e kanë kuptuar që ata nuk kanë në administrim vetëm qytetin, kanë dhe fshatin tashmë se ish-Komunat nuk ekzistojnë. Por një Kryetar Bashkie ende mendon që fusha e tij e veprimit janë qyteti, gjelbërimet, ndriçimi, rrugët, asfaltimet etj dhe kanë harruar që kanë në administrim edhe fshatrat të cilat mund të jenë shumë larg qendrës urbane. Dhe për këto ai mban përgjegjësi. Pra Ministrisë së Bujqësisë, qeverisë iu morën fonde dhe I kaluan kompetenca për tia transferuar bashkive. Pra dhe bordet e kullimeve tashmë janë transferuar në kompetencë të bashkive. Unë kam insistuar fort dhe kam pasur dhe debat me Kryeministrin. Një kryetar bashkie nuk mundet ta ketë prioritet një kanal kullues në
raport me prioritete të tjera që ka. Është normale që prioritetet e Kryetarit të Bashkisë janë ndriçimi, kanalet e ujërave të zeza, ujësjellset dhe sado të insistoj ai nuk mund ta vërë prioritet pastrimin e kanalit kullues I cili mund të jetë me dhjetëra, qindra kilometra larg dhe unë kërkova që këto kompetenca ti lihen qeverisë qëndrore, ministrisë së bujqësisë.
Dua të ndalemi pak te kryebashkiakia, çfarë roli ka pasur ajo në këtë situatë si e keni ndjekur? Ku do e ketë mendjen Voltana Ademi, ta ketë për ujin që po futet Brenda bashkisë se Shkodrës apo ta ketë mendjen te parcelat që mund të jenë diku se qarku I Shkodrës është I madh. Diku nga Malësia e Madhe. Ajo me gjithë dëshirën e saj të mirë nuk mund të përballojë këtë lloj peshe përgjegjësie. Prandaj unë insistova që rrjeti I kanalizimeve të vaditjes dhe kullimit të jetë pjesë e dikasterit qendror. Dhe në fakt unë kam pasur dhe një përqasje deri tani. Ndofta kur ta thotë ministri mundet ta marrësh me
rezervë se thua ministri është person politik edhe mund të shikojë ndonjë interes. Po dëgjo çfarë thonë ekspertët e Bankës Botërore, ekspertët më të mirë në nivel botëror të çështjeve të kullimit. Kanë thënë, struktura qeveritare mos e decentralizoni sistemin. Sistemi i kullimit duhet të jetë integral, nuk funksionon logjika e decentralizimit që duket efiçente për shumë gjëra. Për sistemin e kanaleve të kullimit dhe vaditjes, decentralizimi është vrasës sepse sistemi duhet të funksionoj në mënyrë integrale. Në rast se Ministria e Bujqësisë, supozojmë, pastron kanalin Vjosë – Levan dhe është pastruar ai, ne bëmë goxha investim gati 40 km kanal që nuk ishte pastruar për 25 vjet. U pastrua, u thellua, u
konsolidua në argjinatura. Por në rast se kanali funksionon në nivel qëndror dhe kanalet e dyta dhe të treta mbeten të bllokuara, është si puna e arterieve, pra në rast se aorta jote është në funksion por të janë bllokuar kapilarët dhe venat, aorta sado që të jetë në gjendje të mirë, nuk mund të tërheqë gjakun I cili është I bllokuar në nivele të dyta dhe të treta. E njëjta logjikë është për sistemin e kanaleve prandaj duhet menduar mirë përpara se të bëhen veprime se ja ku ndodhemi tani. Në Shkodër kanalet e ujërave të larta janë në gjendje funksionale, hidrovoret janë në gjendje funksionale por çfarë të tërheqin ku kanalet e dyta dhe të treta të cilët janë në administrim të fshatrave ku mbi to janë ndërtuar banesa, janë të bllokuara? Nuk tërheqin prandaj ke situata të tilla të përmbytjes. Duhet shumë kujdes edhe në çështjen e përgjegjësive për përdorimin e fondeve . Tani duhet një ndërhyrje emergjente, pra duhet një mobilizim, unë shikoj ende shumë pak njerëz në terren .Duhet të kishte shumë më tepër ndërhyrje. Pritet që të tërhiqet uji por a mund të tërhiqet në mënyrë vullnetare dhe si punohet në të tilla situate? Po pse me tafti-bafti do shkojmë ne, inshallah po hapet koha. Po sikur mos të hapet koha. Në tre ditët e ardhshme ke shira dhe kush mund të thotë që nuk vazhdon dhe javës tjetër. Duhet mobilizim komplet , ushtri në qoftë se nuk kemi kapacitete njerëzore se drejtoria e bujqësisë, bordi kullimit tashmë janë në një fazë tranzitore. U shkrinë dhe po kalojnë dhe nuk merret më vesh kush do merret atje. Kush do jenë njerëzit që do lëvizin në terren. Atëherë të moblizohen forcat e rendit dhe të gjenden fonde dhe prandaj duhet shpallur gjendja e jashtëzakonshme. Se në qoftë se nuk I ke këto burime njerëzore dhe burime
financiare ne vend do trokasësh te BE. Por BE nuk te ndihmon kur ti nuk e shpall gjendjen e jashtëzakonshme. Se ti thua që jam në një situatë normale dhe mua më shqetëson kjo stepje për deklarimin e një gjendje të jashtëzakonshme e cila nuk ka nevojë për koment. E cila në fakt të jep instrumenta shtesë pra të kërkosh te donatorët siç bëmë në vitin 2015. Kapëm prej xhakete zyrtarët e BE dhe shkëputëm jo pak por 5 milionë euro dhe ne paguam një për një dëmet në kontot që u krijuan te fermerët e Vjosës, Vlorës, Fierit. Dhe njëkohësisht gjetëm dhe fonde te donatorët për rehabilitimin e serave që u dëmtuan. Por u bë alarm kjo punë. Shikoj një stepje sepse qeveria gjithmonë mendon po e shpalla gjendjen e jashtëzakonshme do më prekin buxhetin dhe programe të tjera. Do tërheq para nga arti, kultura etj. Por duhet ta bësh sepse ka disa prioritete dhe je I detyruar pastaj pse jot ë pezullosh ndonjë program, ta kanalizosh këtu ku kërcënohet jetë, prona kur është asgjesuar prodhimi bujqësor sepse këto janë çështje të mbijetesës dhe natyrisht mund të presi një proces dixhitalizimi por për këtë duhet të shpallë gjenden e jashtëzakonshme që të justifikosh edhe transfertat e buxhetit.
