Presidenti Jugosllavisë në 1991 dhe presidenti i Kroacisë z. Stjepan Mesiç joi huaj për shqiptarët këtu dhe në Kosovë. Ai ka qenë i zëshëm në mbështetjen e tyre, duke dëshmuar nga dora e shpërbërjes së Jugosllavisë dhe fushatës së përgjakshme të dhjetëvjeçarit të Sllobodan Millosheviçit
Për luftën në përgjithësi, unë do të doja të sjellë këtu një paragraf nga një intervistë e z. Mesic rreth tre vjet më parë: “Luftërat nuk janë të shkaktuara nga njerëzit, ato janë vetëm viktima, individë dhe grupe krijojnë luftra për egoizmin e tyre Në luftë, vetëm ata që kurrë nuk e kanë parë njëri-tjetrin para, vdesin dhe ata që shkaktojnë luftën nuk e ndiejnë kurrë atë.
Kjo është arsyeja pse ai shpreson se periudha e errët e viteve ’90 nuk kthehet kurrë në rajon dhe për të siguruar këtë, BE duhet të mbështesë dhe integrojë në mënyrë aktive Ballkanin Perëndimor. Nga ana tjetër, Mesiq e sheh ende Serbinë si një shkak të konfliktit, për shkak të rënies së Millosheviçit, klasa politike e vendit nuk ka bërë asnjëherë një culpa, kurrë nuk ka pësuar katarze dhe mbeti i frymëzuar nga ëndrrat e vjetra jorealiste duke përdorur mjete të reja. Lexoni intervistën më poshtë:
Zoti. President, faleminderit për këtë intervistë. Ju u është dhënë vetëm Rendi i Flamurit Kombëtar nga Presidenti i Republikës Ilir Meta, në Ditën e Flamurit dhe Pavarësinë. Çfarë do të thotë ky çmim për ju?
Do të thotë shumë për mua, pasi ky është dekorimi më i lartë në Shqipëri, është një nder i madh. Gjithmonë kam punuar ngushtë me të gjithë presidentët shqiptarë, për të mirën e shqiptarëve këtu, si dhe ata që jetojnë jashtë kufijve të Shqipërisë. Në të gjitha kohët, ne kemi pasur një qëndrim të unifikuar kur bëhet fjalë për shqiptarët e Kosovës. Në këtë drejtim, unë besoj se çdo president shqiptar është angazhuar plotësisht për çështjen e Kosovës, dhe unë gjithashtu jam përpjekur të bëj më së miri me ta.
Këto qëndrime kanë qenë të sakta, konstruktive, të forta dhe pikëpamja jonë përfundimisht e ka bindur Shtetet e Bashkuara dhe Evropën se shqiptarët janë në të drejtën e tyre për të pasur një shtet të pavarur në Kosovë.
Jugosllavia për një kthim të shpejtë në histori, përbëhej nga gjashtë republika dhe dy si elementë përbërës të Federatës. Kur kjo federatë pushoi së ekzistuari, të gjitha elementet përbërëse kishin të drejtën të vendosnin për vete, përfshirë Kosovën. Ajo që bëmë ishte se ne ndihmuam brenda mundësive tona, që Kosova ta arrijë këtë të drejtë.
Ju keni ardhur shumë në Shqipëri dhe keni shumë miq këtu. Supozoj, është më e lehtë për vizitorët të vëzhgojnë dhe të bëjnë krahasime. Si e gjeni Shqipërinë kur të hyni, ndryshimet, progresi; a jeni të kënaqur me atë që dëshmoni?
-Po, në të vërtetë më vjen shpesh. Duhet të them, çdo vizitë e imja është një takim me një Shqipëri të re. Çdo herë që gjej diçka të re, gjërat organizohen më mirë, përmirësime vizuale gjithashtu. Jo për të folur për njerëzit e thjeshtë, të veshur ashtu si në vendet e tjera evropiane, dyqanet, jetën e përditshme … Ju mund të gjeni të gjitha llojet e makinave, duke përfshirë shumë makina Mercedes (qesh).
Jeta ekonomike duket e gjallë dhe organizimi i aktiviteteve të përditshme po përmirësohet ndjeshëm. Për shembull trafiku, i cili dikur ishte një katastrofë, tani është mjaft normale.
Pra, po, me pak fjalë unë duhet të them që duket se gjërat po përmirësohen.
– Ju keni qenë i zëshëm për miqësinë tuaj me shqiptarët, për ndihmën e tyre në luftën e pavarësisë së Kroacisë dhe në anën tonë ne vazhdimisht theksojmë mbështetjen kroate për Shqipërinë dhe Kosovën. Ndërkohë, rreth dy dekada kanë kaluar që nga trazirat luftarake të Ballkanit. Cilat janë rreziqet e sotme për rajonin, si e vlerësoni situatën aktuale?
-Po shoh, them haptazi se problemi më i madh për të gjithë hapësirën e ish-Jugosllavisë, por edhe më tej, ka qenë Serbia, politikat e saj. Edhe pas të gjitha tragjedive dhe luftrave të humbura, Serbia nuk i është nënshtruar një procesi katarez. Fillimisht, plani i Millosheviqit ishte të zgjerohej në perëndim dhe të përfshinte pjesë të Kroacisë dhe Bosnje-Hercegovinës në Serbi. Kur kjo nuk ndodhi, ai u kthye në sy në Kosovë, duke synuar pastrimin dhe shpërndarjen e të gjithë shqiptarëve të Kosovës, dy milionë prej tyre, në të gjithë Shqipërinë, Maqedoninë dhe Malin e Zi, duke destabilizuar kështu tërë rajonin.
Bastja e tij ishte që, pasi ta bënin këtë, faktorët ndërkombëtarë do të duhej të negociojnë me të dhe të vetëm, si njeriu më i fuqishëm në Ballkan. Me fjalë të tjera, Perëndimi do të detyrohej të negocionte me të në këmbim të stabilitetit në rajon. Natyrisht, kjo nuk ndodhi, serbët e Kroacisë kurrë nuk ranë dakord të zhvendoseshin në Kosovë dhe Kosova tani është një shtet i pavarur pas ndërhyrjes së parë të NATO-s.
Jemi dëshmitarë të dy momenteve të rëndësishëm në lidhje me çështjen e dialogut Kosovë-Serbi. Së pari, kohëve të fundit është reagimi i ashpër i Prishtinës me tarifat 100% të importit për mallrat serbe, dhe së dyti shkëmbimi i tokës shumë i diskutuar, përkufizimi i butë i të cilit është korrigjimi i kufijve. Çfarë mendoni për këto zhvillime; çfarë zgjidhje do të ofroni?
– Duke marrë parasysh çështjen e parë, vendimi mbi tarifat është përgjigja e Prishtinës ndaj sjelljes jo-konstruktive të Serbisë ndaj Kosovës. Beogradi nga njëra anë pretendon ta bindë botën se po përpiqet për dialog, zgjidhje paqësore përfundimtare në mënyrë që të dyja palët të ecin përpara në rrugën e zhvillimit dhe integrimit, dhe nga ana tjetër është e pamundur që jeta e popullit të Kosovës të jetë një luftë e vazhdueshme, duke shpikur një pengesë pas tjetrës.
Për ndryshimin e kufijve, teorikisht kjo mund të bëhet. Por në praktikë, askush nuk ka arritur ndonjëherë. Sidomos në Ballkan, sa herë që dëgjoni për shkëmbimin territorial, ju nënkuptojnë luftë. Kjo për shkak se askush nuk i jep tokën pa luftë.
Personalisht, unë nuk besoj në zgjidhje të tilla. Gjithashtu, korrigjimi i kufirit është një gjë, dhe shkëmbimi i tokës është krejt tjetër. Korrigjimi është i zbatueshëm kur një kufi i caktuar shkon kundër logjikës gjeografike dhe sensit njerëzor të përbashkët; p.sh. kur një fshat pritet në gjysmë, kur banorët kanë shtëpi në njërën anë dhe tokën bujqësore në tjetrën, këto situata. Por shkëmbimi territorial është krejtësisht i ndryshëm dhe veprime të tilla mund të çojnë në tragjedi të mëdha njerëzore.
-Zoti. Presidenti, Kroacia është një anëtar relativisht i ri i BE dhe mendoj se zhvillimet evropiane janë ndjekur me një optikë tjetër nga këndi juaj. Do të doja të pyes pak për valën euro-skepticizëm. Çfarë po ndodh me BE? Dhe së dyti, disa këshilla për Shqipërinë pas mësimeve që Kroacia ndoshta ka mësuar gjatë udhëtimit të saj …
-E vërteta është se vala e skepticizmit është e dukshme jo vetëm brenda anëtarëve të BE-së, por është vënë re edhe në vendet anëtare të kandidatëve. Vetë Bashkimi Evropian duhet të angazhohet seriozisht në marrjen e vendimeve që do të ishin tërheqëse për ato vende që duan të bashkohen.
Së pari, BE-ja duhet të gjejë një emërues të përbashkët në lidhje me sistemin monetar, politikat e saj fiskale gjithashtu. Bashkimi duhet të rishfaqet si bashkësi e koordinuar mirë dhe e organizuar. Në këtë drejtim, Kroacia si anëtari i fundit për t’u bashkuar, për fat të keq nuk i ka shfrytëzuar plotësisht mundësitë, kryesisht ato financiare, të paraqitura gjatë udhëtimit të saj evropian. Para së gjithash, fondet e para-anëtarësimit mund të përdoreshin më mirë, dhe kjo është një këshillë edhe për Shqipërinë.
Nga ana tjetër, një herë një anëtar i BE-së, ka fonde që mund të jenë shumë të dobishme nëse një vend tregon zgjuarsi dhe mençuri, për shembull, për projektet e infrastrukturës dhe linjat e prodhimit
– Sa optimist jeni ne lidhje me integrimin e Shqiperise dhe rajonit ne BE?
– Jam absolutisht optimist jo vetëm për Shqipërinë, por për të gjithë Europën Juglindore. Përfshirë Serbinë, natyrisht. Natyrisht ekzistojnë kushte dhe kritere për t’u përmbushur. Në rastin e Serbisë, besoj se njerëzit që kanë shërbyer nën regjimin e Millosheviçit duhet të hapin rrugë për krerët e rinj. Pse ta them këtë? Për shkak se ajo që Millosheviqi donte ishte një Serbi e Madhe, etnike e pastër, dhe kjo solli luftën. Për ironi të mjaftueshme, edhe sot ka njerëz që e akuzojnë Millosheviçin për mos hyrje në luftë, por për humbjen e saj. Prandaj, insistoj se Serbia ka nevojë për një proces të katarazisë, të largohet nga ajo që ka ndodhur, të kuptojë se politika dhe planet e Millosheviqit ishin kundër interesave të popullit serb, jo vetëm të fqinjëve. Ata duhet të kuptojnë se dëshirat e tyre për zhvillim dhe prosperitet duhet të përmbushen brenda kufijve aktual të Serbisë, jo duke u përpjekur vazhdimisht të shkëpusin copa nga vendet e tjera, siç po bëjnë aktualisht me Bosnjën. Shih se çfarë po ndodh: Zyrtarisht Serbia pretendon të bjerë dakord dhe të respektojë integritetin territorial të Bosnje-Hercegovinës, ndërsa në anën tjetër lideri i Republikës Serbe brenda bashkimit dhe i dashur i Beogradit, Milorad Dodik, i cili është gjithashtu anëtar i Presidencës Federale thotë: ai nuk e njeh federatën që ai drejton! Pra, cila është politika e vërtetë e Serbisë për këtë çështje?
E njëjta gjë me serbët e Kosovës: Ata po i përdorin këta njerëz në mënyrë që arkitektura e shtetit të Kosovës të ndryshojë nëpërmjet tyre, në vend që t’u kërkojë atyre të marrin pjesë, të bashkëpunojnë dhe të bashkëpunojnë brenda institucioneve të Kosovës. Nuk e di pakicën më të mirë të mbrojtur në tërë botën sesa serbët e Kosovës.
-Zoti. Presidenti, një pyetje e fundit. Popujt tanë janë miqësorë ndaj njëri-tjetrit, ju keni folur gjithmonë shumë për shqiptarët dhe vendin e tyre; nuk është rastësi që një nga albanologët më të mëdhenj është Milan Sufflay kroat … Por ju lutem më thoni: Çfarë gabimesh, mangësi shihni midis shqiptarëve; çfarë këshille do t’i jepnit …
-Shqiptarët kanë patur pjesën më të madhe të vuajtjeve dhe vështirësive gjatë historisë. Ata janë njerëzit më të moshuar në Ballkan, e kam thënë shumë shpesh, dhe gjithashtu e di se historia ka qenë “e thënë” për ta. Edhe në kohët moderne, pas Luftës së Dytë Botërore Shqipëria pësoi një diktaturë të ashpër, siç e dimë, dhe izolimi sjell prapambetje. Unë kam nënvizuar shumë herë se shqiptarët kanë të drejtën për zhvillim dhe progres si të tjerët. Ata kanë demonstruar – sa herë që kishin mundësi – aftësinë e tyre, aftësitë e tyre, vullnetin për punë të vështirë … shqiptarët e Kroacisë janë ndër komunitetet më të shquara në vendin tonë, në çdo fushë, në të gjitha sferat e jetës.
Kjo është arsyeja pse gjithmonë kam insistuar që Shqipëria, populli i saj, kultura dhe historia e tyre e lashtë meritojnë ndihmën për t’u integruar sa më shpejt në proceset evropiane, në të drejtën e tyre. Pra … në lidhje me pyetjen tuaj: Nuk ka mangësi këtë kohë
Albanan Daily News
