“Në mandatin e parë qeverisës premtuam uljen e moshës së daljes në pension për minatorët dhe e ulëm, premtuam rritjen e sigurisë në miniera dhe e kemi rritur, premtuam rritje tërësore pagash në sektor dhe e mbajtëm. Këtë mandat kemi premtuar statusin dhe do ta mbajmë”, këto ishin fjalët e kryeministrit Rama në prill të 2018-s.
Sot, thuajse një vit më pas asgjë nuk ka ndryshuar, janë 34 minatorë kanë humbur jetën në punë në 10 vite, statusi i minatorit ende fle nëpër sirtarë dhe mosha e daljes në pension është 55 vjeç, njëlloj me atë të deputetëve, ministrave apo punonjësve të lartë shtetëror.
Aleks Andrea, minator në qytetin e Pogradecit për 17 vite, tregon se ka humbur besimin se politika do të përmbushë premtimin për një ligj që mbron minatorët.
“Statusi i Minatorit është zvarritur dhe do të zvarritet prapë, sepse është zvarritur nga të tëra qeveritë për 28 vjet”, u shpreh ai për Citizens Channel.
Minatori Aleks AndreaFoto: Citizens Channel
Në qershor 2018, procedurat për miratimin e statusit të minatorit dështuan dhe për këtë qeveria ia hodhi fajin sindikatave për bllokimin e punës. Në një deklaratë të përbashkët për median, Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë (MIE) si dhe Ministria e Financave dhe Ekonomisë (MFE) deklaronte se prej disa kohësh kanë ngritur një grup pune të përbashkët që ka zhvilluar diskutime me përfaqësuesit e sindikatave, pjesa më e madhe e të cilëve kanë rënë dakord për draftin por ka një pjesë tjetër të sindikatave që nuk kanë qenë dakord.
“Ky grup pune ka zhvilluar diskutime intensive me përfaqësuesit e sindikatave, pjesa më e madhe e të cilëve janë dakordësuar mes tyre për një draft të cilin ia kanë paraqitur grupit të punës. Fatkeqësisht, deri tani, ka dhe një pjesë përfaqësuesish sindikalë të cilët nuk kanë rënë dakord me draftin e propozuar nga pjesa kryesore e sindikalistëve. Gjejmë rastin që t’u bëjmë thirrje të gjithë përfaqësuesve sindikalë që të bëhen pjesë e diskutimeve në tryezën e grupit të punës, të bashkohen në qëndrime mbi një draft të vetëm i cili më pas t’i nënshtrohet procedurave të përcaktuara në ligj”, deklaroi MIE dhe MFE.
Gjatë vitit të kaluar Citizens Channel pregatiti një reportazh të gjatë në të cilin argumentohen kërkesat e minatorëve dhe tregohen kushtet e mjerueshme në të cilat këta minatorë punojnë.Në të gjitha drejtimet si nga ana e qeveritarëve lokalë, shoqërisë civile dhe sindikatave të minatorëve u ngrit shqetësimi se statusi i minatorit është një dosmososhmëri.
Minatorët, nga ana e tyre, kërkojnë që ligji për statusin të miratohet sa më shpejt në mënyrë që të ndjehen më të sigurt për jetën e tyre.
Sot, kur ka kaluar rreth 1 vit situata është e njëjtë, pavarësisht premtimeve dhe nismave të mbetura në tentativë.
Një Ligj Që Mbeti Në Tentativë
Në Tetor 2017, Deputeti i Lëvizjes Socialiste për Integrim në qarkun e Dibrës, Përparim Spahiu depozitoi në Kuvendin e Shqipërisë një draft për statusin e minatorit. Propozimi u mbajt në “gjumë” për muaj të tërë dhe në janar të 2018-s qeveria dha një vendim negativ.
Projektligji parashikonte pozitën juridike, ekonomiko-financiare dhe shoqërore, kërkesat e përgjithshme të pranimit, të drejtat, detyrimet dhe kufizimet e punonjësve të Industrisë së Minierave në Republikën e Shqipërisë, për arsye të karakterit të veçantë të punës dhe ndikimit në shëndet të kësaj pune, si dhe garancitë ligjore për zbatimin e tyre. Qeveria deklaroi se projektligji për statusin e minatorit sjell efekte negative në skemën e pensioneve dhe buxhetin e shtetit, dhe propozimi i bërë nuk u shoqërua me kostot e detajuara financiare. Po ashtu sipas qeverisë projektligji përmban edhe shkelje kushtetuese dhe të Kodit të Punës.
Në Kuvendin e Shqipërisë projektligji nuk u votua nga shumica socialiste dhe për pasojë nuk u miratua. Aktualisht nuk ka ende asnjë ligj që mbron minatorët në Republikën e Shqipërisë, pavarësisht diskutimeve që kanë zgjatur prej vitesh.
“Kam 7 – vite që dëgjoj për statusin e minatorit. Mesazhi im është që statusi të miratohet sa më shpejt. Shtresa më e persekutuar ne kemi qenë”, tregon minatori Abdyl Neli për Citizens Channel.
Minatori Abdyl NeliFoto: Citizens Channel
Pas rrëzimit të projektligjit të parë qeveria u angazhua se do të miratonte një ligj të ri për minatorët brenda vitit 2018. “Ne do të sjellim një status të trajtuar me maturi sociale dhe financiare”, deklaroi Ministri i Financave Ahmetaj, në Shkurt 2018.
Premtime Të Pambajtura…
Ka dy momente kur shoqëria dhe politikbërësit e zhvendosin vëmendjen tek statusi i minatorit: sa herë që një minator humb jetën duke punuar dhe sa herë që ka fushatë elektorale apo takime për “bashkëqeverisje”.
Të shumtë kanë qenë politikanët të cilët kanë premtuar se do të miratonin një ligj që i siguron një jetë dinjitoze minatorëve dhe ish-minatorëve:
- Në qershor të vitit 2018 Ministrja e Mbrojtjes Olta Xhaçka tha para banorëve të Klosit: “Kemi qenë gjithmonë ne që kemi adresuar problematikën e minatorëve si kategori. Por çështja e statusit të minatorëve është një problem kakofonie që një status apo propozim vinte nga sindikata, një vinte nga konfederata, një vinte nga një deputet i zonës, një nga një tjetër deputet i zonës, një nga Ministria e Mirëqenies dhe një nga Ministria e Energjisë.
Sot di që çështja ka hyrë në rrugë të mbarë. Po diskutohet po shqyrtohet dhe kam përshtypjen që shumë shpejt do të kemi një draft që sërish do ti hyjë një konsultimi publik që do të marrë edhe dakordësinë tuaj.”
- Në tetor të vitit 2018 ishte Damian Gjiknuri i cili shprehej për statusin e minatorit: “Për sa i përket statusit të minatorit, ne për statusin e minatorit jemi duke punuar me të gjitha sindikatat dhe sot që flasim ky draft ndodhet në Ministrinë e Financave”
- “Për sa i përket statusit, së pari mos e harroni një gjë, që ne mbajtëm angazhimet që kishim në mandatin e parë lidhur me minatorët. Se duket sikur minatorët trajtohen njësoj sikur trajtoheshin më përpara, kjo nuk është e vërtetë. Për sa i përket statusi ne po bëjmë një draftligj siç e ka gjithë Europa, një status për të gjitha këto profesionet e vështira që hyjnë te kategoritë e mbajtjes së statusit të veçantë. Do ta çojmë në Parlament besoj brenda nëntorit dhe t’i japim drejtim kësaj çështje në mënyrë definitive, brenda mundësive si dhe duke respektuar sakrificat që ju keni bërë në këto fusha të vështira”, shprehej Rama në tetor të vitit 2018 me banorët e zonës së Hasit.
Citizens Channel u takua me disa minatorë dhe ish-minatorë të cilët shprehën shqetësimin e mbartur ndër vite për mosrealizimin e një ligji i cili i siguron një status. Si kategoria që bën një nga punët më të vështira dhe më të rëndësishme ata ndihen të lënë pas dore dhe tregojnë se jetojnë një jetë jo dinjitoze.
“Unë jam specialist për minierat me kategori të 7, në shkallën e inxhinierit, asistent dhe marr 122 mijë lekë pension”, tha Aleks Andrea për Citizens Channel. Më tej ai shtoi se ato para janë të pamjaftueshme për të jetuar një jetë normale.
Shuma e pensionit e minatorit Aleks AndreaFoto: Citizens Channel
“Kam punuar 32 vite, kam qenë Mjeshtër dhe tash marr një pension qesharak 160 mijë lek. Është turp për punën që kemi bërë. Në të gjithë botën minatorët janë njerëzit më të nderuar dhe pensionet e minatorëve në të gjithë botën janë disa herë më të lartë se sa të punëtorëve të sipërfaqes. Është për tu habitur që njerëzit më të vuajtur njerëzit që i kanë dhënë më shumë shoqërisë realisht dhe fatkeqësisht sot janë njerëzit më të përbuzur të shoqërisë”, tha Abdyl Neli një tjetër ish-minator i cili kishte punuar dhe në zonën e Bulqizës
“100 probleme kemi, fatmirësisht nuk kam pasur aksidente, por kam pasur probleme shëndetësore”, u shpreh Pashk Marku për Citizens Channel i pyetur nëse kishte pasur ndonjë problem shëndetësor për shkak të punës. Ish-minatorët u shprehën se problemet e tyre shëndetësore për shkak të punës kanë qenë të shumta, ndër më të përhapurat ka qenë sëmundja e silikozës.
Minatori Pashk MarkuFoto: Citizens Channel
“Unë nuk mbushem dot me frymë, nuk eci dot më shumë se 50 metra”, u shpreh ish-minatori Aleks Andrea për Citizens Channel.
Çfarë është sëmundja e silikozës?
“Silikoza shkaktohet nga depërtimi i grimcave të vogla të pluhurit mineral në organet e frymëmarrjes dhe depozitimi i tyre në mushkëri. Pluhuri grumbullohet duke formuar konglomerate që çimentohen në mushkëri dhe shkaktojnë kollë dhe vështirësi në frymëmarrje. Simptomat e kësaj sëmundje përfshijnë dhimbje në kraharor, kollë të thatë deri në bronkit, takikardi apo infarkte të zemrës. Shpesh këto simptoma mbeten të fshehta ose ngatërrohen me patologji të tjera.”
Ndërsa minatorët që janë ende aktiv, përballen me një problem edhe më të madh: vdekjen. Mediat kanë raportuar se vetëm në 10 vitet e fundit kanë vdekur 34 minatorë në vendin e punës.
Statusi i minatorit duket ende një premtim i largët jo vetëm për personat që shpresojnë për një jetë dinjitoze pasi shpenzuan vite të tëra të jetës nën tokë por edhe për ata që ende sot, përballen me rrezikun e punës në minierë.
* Citizens Channel – Fjori Sinoruka
