Nga Elona Caslli
“ Ish plakur aq shumë, sa nuk njoha” thoshte nëna shpesh teksa takonte ndonjë të njohur që kish vite pa e parë. Sa herë nëna e thoshte këtë shprehje, unë përfytyroja një njeri të mposhtur nga jeta. E vërteta është që vijmë në jetë, por edhe mposhtemi prej jetës.
Fati tragjik mund të na kërrusë, mund të na vyshkë, mund të na zbehë dhe mund të zhdukë çdo tipar rrëzëllitës që kishim dikur. Sytë treten në zbrazëti dhe gjymtyrët kryejnë mekanikisht funksionet e tyre. Shndërrohemi në të panjohur për të njohurit.
Prej vitesh jam larguar nga Tirana. U riktheva për të vizituar varrin e nënës. Na merr malli për të fjeturit e tokës dhe takohemi me ta veç në kujtime ose në banesën e tyre.
Në pallatin tim të vjetër, banonim në katin e pestë. Dikur shihja Dajtin nga dritarja e dhomës. Më pëlqente ta shihja veçanërisht të zbardhur. Tani nga dritarja ime e dhomës shoh ballkonin e një pallati shumëkatësh.
Ai ballkon është aq pranë dritares sime, sa mbrëmë dëgjoja të qarat e një foshnjeje që nuk pushonte. Në mesnatë pushoi. Mbase u lodh duke qarë.
Teksa zbres katet e pallatit për të shkuar në varreza, hedh sytë për të kërkuar me sy, vendin kur luaja dikur me fëmijët e pallatit. E kërkoj, por nuk e gjej askund. Shoh veçse një vilë dykatëshe dhe një dordolec të varur mbi majën e saj.
Çapitem në Tiranë dhe kthej kokën majtas e djathtas. Nuk e njoh Tiranën time. Kaloj pranë maternetit të kafshuar nga fadroma dhe më kujtohet rrëfimi i nënës sa here që kalonim pranë tij- Ti ke lindur këtu. Ka qenë një mbrëmje e ngrohtë pranvere dhe unë isha në katin e dytë. E sheh atë dritaren atje? Tek ajo dhomë të mbajta për here të pare në krahë. Ngre sytë dhe nuk e shquaj më atë dhomë.
Vazhdoj rrugën drejt qendrës. Kulla shumëkatëshe më zënë shikimin. Ndërtesa e bankës është tretur brenda tyre. E ka humbur nurin dhe hijeshinë e saj. Kthej sytë nga Sahati. Një bashkësi vinçash rrotullohen mbi kokën e tij. Monumenti i Skëndërbeut më duket krejt i zvogëluar. Lulishtja pas tij nuk më kujton më asgjë. Duket sikur dikush ka fshirë me gomë gjithë fëmijërinë time.
Vazhdoj të eci. Gjendem përballë Teatrit Kombëtar. Kërkoj me sy ndërtesën por në vend të saj shoh veç një hapësirë të rrethuar me llamarina. Mbi llamarina ka një mbishkrim me ngjyrat e ylberit që shkruan – “Tirana”. Mbaj mend që në sallën e Teatrit Kombëtar, në llozhë, në çastin që fikeshin dritat, im shoq më puthte shpesh.
Eci në xhiron e madhe. Në atë xhiro kur dikur dilja çdo pasdite. Mbi kokën e hotel “ Dajtit” rri pezull një vinç ngulur mbi një kullë. E shmang shikimin pasi me dhembin syte dhe kthej kokën nga ana tjetër. Një bashkësi gungash që imitojnë kodrat kanë pushtuar parkun e dikurshëm.
Vazhdoj të eci. Dy përbindsha betoni përballë piramidës. Piramida nuk është shembur, ama rrethohet me llamarina si teatri dhe atje shkruhet – “Rijetësim i piramidës.”
Marr kthesën për të parë këndin e lojrave. Gjendem përballë një kulle shumëkatëshe sa duket sikur do shembet nga çasti në çast.
Largohem. Kuptoj se këndi është zhdukur. Vazhdoj rrugën drejt liceut. E kam dashur shumë atë rrugë. Nga larg vë re kulla që kanë zëvendësuar stadiumin e dikurshëm.
Përbindësha shumëkatësh betoni që gërvishtin qiellin. Kjo nuk është Tirana ime.
E kam të pamundur të eci në këtë qytet ku është varrosur gjithçka.
Marr një taksi. Taksisti është një burrë rreth të gjashtëdhjetave. I them të më çojë në varreza. Trafiku është i mbingarkuar. Taksisti shan, turfullon dhe mallkon me zë të lartë kryetarin e bashkisë. Nga xhami i makinës hedh sytë rreth e rrothull. E pyes për kinematë e dikurshme. Ai më përgjigjet me nerva: “I ka heq të gjitha ai i gjati ene ka bo pallate. Asigjo nuk i ka ngel mo Tironës. E shkatërroi ai.”
Nuk flas më.
Pas një kohe të gjatë në trafik gjendem tek qyteti i të vdekurve. Vetëm në qytetin e të vdekurve nuk ngrihen kulla dhe duket se është më i banueshëm qyteti i të vdekurve se ai i të gjallëve.
Post Scriptum- Kërkoj varrin e nënës. E gjej dhe filloj të flas me të:
– Nuk e njoha Tiranën, mam. Aq shumë ish thinjur nga betoni.
