Shqipëria përmendet si shteti kryesore i origjinës së kanabisit në Europë dhe i gjashti në botë për periudhën 2015-2019, sipas raportit të fundit global të drogave 2021, një publikim i UNODC, zyrës globale të Kombeve të Bashkuara për krimin dhe drogat.
Në grafikun e publikuar në raport: “Shtetet kryesore të origjinës së rrëshirë së kanabisit, sipas raportimeve nga shtetet anëtare”, ku janë anketuar 71 vende për periudhën 2015-2019, Shqipëria përmendet e gjashta në botë, pas Marokut, Afganistanit, Pakistanit, Libanit, Republikës Islamike të Iranit.
Ndërsa në Europë, Shqipëria është e para, duke ia kaluar dhe Spanjës e Holandës. Spanja përmendet e teta në botë, ndërsa Holanda e nënta.
Raporti i përmend rrjetet shqiptare si të rëndësishme edhe në trafikun e kokainës, ku ata po zbatojnë të ashtuquajturin model biznesi “end to end”, një model efecient që përjashton palët e treta dhe e menaxhon vetë procesin, nga fillimi në fund. “Disa nga rrjetet që po zhvillohen, në veçanti rrjetet shqiptare, janë gjithashtu të përfshira në shpërndarjen e kokainës në të gjithë Evropën dhe brenda disa vendeve evropiane, duke u mundësuar atyre të zbatojnë një model biznesi “nga fundi në fund”.” Një diversifikim i aktorëve në zinxhirin e furnizimit me kokainë midis Amerikës Latine dhe Evropës ka lehtësuar një rritje të disponueshmërisë së kokainës në Evropë, thekson raporti.
Në grafikun e publikuar në raport, shqiptarët zënë një peshë të konsiderueshme të shtetasve të huaj që janë arrestuar në lidhje me kapjet individuale të kokainës, të vlerësuara sipas madhësisë së sasisë së kapur. 25% e arrestimeve në nivelin e parë të tregtimit janë me origjinë nga Shqipëria.
Sipas raporti, vitet e fundit, është vërejtur një diversifikim i aktorëve kriminalë të përfshirë në menaxhimin e zinxhirit të furnizimit me kokainë midis Amerikës së Jugut dhe Evropës. Në të kaluarën, kjo tregti e paligjshme ishte e dominuar nga një numër i vogël aktorësh dhe kanalesh të vendosura mirë, kryesisht te grupet italiane të krimit të organizuar dhe aleancat midis grupeve kolumbiane dhe spanjolle. Grupet kriminale të tilla si ‘Ndrangheta (qendra e të cilit është në rajonin italian të Kalabrisë) ushtruan një avantazh konkurrues ndaj organizatave të tjera evropiane të trafikimit me anë të pranisë së tyre në Amerikën Latine dhe kontakteve të drejtpërdrejta me furnitorët në ose afër vendeve ku prodhohet kokaina.
Për shumë vite, Holanda ka qenë një aktor i rëndësishëm në skenë për disa organizata kriminale, përfshirë nga vetë Holanda, për të marrë ngarkesa kokaine nga Amerika e Jugut dhe për të shpërndarë drogën në të gjithë Evropën. Sidoqoftë, në vitet e fundit, një numër grupesh të tjera evropiane janë shfaqur si aktorë kryesorë në menaxhimin e dërgesave të sasive të konsiderueshme të kokainës në Evropë, duke vendosur gjithashtu praninë dhe kontaktet e tyre në Amerikën Latine. Në një farë mase, kjo mund të jetë lehtësuar nga konfliktet në Kolumbi pas demobilizimit të FARC-EP. Përhapja e grupeve më të vogla kriminale dhe të armatosura joshtetërore, mungesa e organizatave monolite që kontrollojnë fazat e ndryshme të prodhimit të kokainës dhe zinxhirit të trafikimit të trafikut dhe ndarja e shtuar e këtyre aktiviteteve, mund të ketë ndikuar në krijimin e aleancave të reja dhe zinxhirëve të furnizimit.
Krahas grupeve shqiptare, që janë të përfshirë në shpërndarjen e kokainës në të gjithë Evropën dhe brenda disa vendeve evropiane, duke u mundësuar atyre të zbatojnë një model biznesi “nga fundi në fund”, në lojë kanë hyrë dhe grupet serbo-kroate. Shtetas të Bosnje dhe Hercegovinës, Kroacisë, Malit të Zi dhe Serbisë, janë bërë gjithashtu lojtarët kryesorë në prokurimin e sasive të mëdha të kokainës dhe organizimin e transportit dhe shitjes tek blerësit evropianë.
Ky diversifikim ka çuar në rritjen e konkurrencës dhe në raste gjithnjë e më të shpeshta të bashkëpunimit midis grupeve të ndryshme të përfshirë në trafikimin e kokainës, duke rezultuar në një zinxhir furnizimi më efikas. Të shoqëruar me nivelet e larta të kultivimit të bimëve të kokainës dhe prodhimit të kokainës në Amerikën e Jugut, ka të ngjarë që këto zhvillime të kenë kontribuar gjithashtu në rritjen e disponueshmërisë së kokainës në Evropë, thekson raporti.
Përdorimi i drogave në rritje, në nivel global
Sipas raportit, përdorimi i drogave vrau gati gjysmë milioni njerëz në 2019, ndërsa çrregullimet e përdorimit të drogës rezultuan në humbjen e 18 milion viteve të shëndetshme, kryesisht për shkak të opioideve. Sëmundjet serioze dhe shpesh vdekjeprurëse janë më të zakonshme në mesin e përdoruesve të drogës, veçanërisht ata që injektojnë drogë, shumë prej të cilëve jetojnë me HIV dhe Hepatit C.
Tregtia e paligjshme e drogës gjithashtu vazhdon të pengojë zhvillimin ekonomik dhe shoqëror, ndërsa ndikon në mënyrë disproporcionale tek më të rrezikuarit dhe përbën një kërcënim themelor për sigurinë dhe stabilitetin në disa pjesë të botës.
Pavarësisht nga rreziqet e provuara, përdorimi i drogës vazhdon dhe, në madje ka tendencë rritjeje. Gjatë vitit të kaluar, rreth 275 milion njerëz kanë përdorur drogë, me 22 për qind nga 2010. Deri në vitin 2030, faktorët demografikë sugjerojnë që numri i njerëzve që përdorin drogë të rritet me 11 për qind në të gjithë botën, dhe deri në 40 për qind vetëm në Afrikë.
