Nafta dhe benzina në Shqipëri janë ndër më të shtrenjtat në Europë dhe më të shtrenjtat në rajon.
Në mëngjesin e datës 31 gusht, një litër naftë tregtohej në vend me 248 lekë për litër (pasdite u ul me 9 lekë për litër). Në Maqedoninë e Veriut, po në mëngjesin e 31 gushtit nafta tregtohej me 193 lekë për litër, ose 55 lekë më lirë. Në Kosovë, në të njëjtat momente nafta tregtohej në tregun e pakicës me 205 lekë, ose 43 lekë më pak (çmimet janë konvertuar në lekë me kursin 1 euro=117 lekë).
Luigj Aliaj, nga Shoqata e Shoqërive të Hidrokarbureve shpjegon se kjo diferencë është e lidhur tërësisht me taksat më të larta që paguhen mbi naftën.
“Për të vlerësuar si është çmimi i karburantit në raport me rajonin dhe a ka abuzime në tregun tonë duhet që të analizojnë treguesit, që formojnë çmimin në një ditë të caktuar dhe në të njëjtën ditë të merren edhe treguesit e rajonit. Është e sigurt që duke vënë në kushte të barabarta taksimi, karburantet në vendin tonë tregtohen më lirë se në të gjithë rajonin”, pohon ai.
Aliaj shpjegon se çmimet e karburantit, si çdo artikull tjetër varen nga kostot dhe kostot e karburanteve ndikohen nga katër tregues:
-Së pari, çmimi që kuotohet në bursa çdo ditë, i cili ka çmimin që del në bursë usd/ton, Premium që kompanitë e tregtimit dhe shpërndarjes globale vendosin mbi bursën. Kjo ndikohet nga diferenca e treguesit referencë Platts nga muaji konkret me muajin pasardhës. Me anë të këtij premiumi kompanitë globale të tregtimit mbulojnë kostot e transportit dhe diferencat që krijohen nga ndërrimi i kontratave nga muaji në muaj si dhe korrigjimi i densitetit, i cili varet nga densiteti për çdo sasi produkti dhe çmimi i kuotimit në Platts;
-Së dyti, kursi i këmbimit të dollarit me lekut për çdo ditë. Aktualisht dollari këmbehet me 117.3 lekë, nga 114 lekë në maj.
-Shpenzimet e ushtrimit të aktivitetit, që aplikojnë operatorët
-Së katërti, janë taksat që vendosin autoritetit në çdo vend të caktuar.
“Duke qenë se çmimi i karburanteve është global edhe afërsisht i njëjtë për operatorët lokalë të çdo vendi që blejnë nga tregjet e mëdha botërore, me diferenca jo shumë të mëdha, po kështu edhe shpenzimet e shpërndarjes së ushqimit të veprimtarisë janë afërsisht të barabarta me dallime nga pagat. Edhe kurset e këmbimit nuk janë me ndikime të mëdha.
Sipas Aliajt, meqë këta tre faktorët e parë varen nga sipërmarrja nga mënyra se organizohet biznesi dhe kursi nuk lëviz shumë, atëherë faktori që dallon çmimin midis vendeve të ndryshme lidhet me taksat që aplikon çdo shtet sipas politikave të veta. “Pasi i vendosim në kushte të barabarta taksimi nëse diferencat e çmimeve nga operatorët në vendet e përafërta kanë dallime të mëdha, atëherë faji mbetet mbi sipërmarrjet për fitime jo të moralshme ose jo të drejta”.
Krahasimi: Shqiptarët paguajnë deri 2.5 herë më shumë taksa për një litër naftë
Shoqata e Hidrokarbureve ka bërë llogaritjen për formimin e çmimit në datën 30.08.2022, që ishte për vendin tonë afër çmimeve me të larta historike, për të tre shtetet, Shqipërinë, Maqedoninë e Veriut dhe Kosovën..
Treguesi referencë Platts i datës 30 ishte i njëjtë për të tre shtetet, Kosovën, Maqedoninë e veriut dhe Shqipërinë. Platts u ble me 1200 dollarë për ton për naftën dhe 1000 dollarë për ton për benzinën. Densiteti i produkteve është i njëjtë: një ton naftë =1118 litër dhe 1 ton benzinë me 1340 litër/ ton.
Për të dalë në çmime të krahasueshme të gjitha çmimet llogariten në lekë për litër (një euro këmbëhet me 117 lekë dhe me 61 dinar maqedonas). Në Kosovë nafta tregtohet me euro. Për Shqipërinë është marrë çmimi maksimal dhe për Kosovën e Maqedoninë çmimi mesatar i tabelave.
