Marrëveshja për migrantët, e firmosur më 6 nëntor nga kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, dhe kryeministrja e Italisë, Giorgia Meloni, ka marr kritika në shumta nga opozita dhe opinioni publik.
Së fundmi edhe mediat britanike kanë shkruar për këtë marrëveshje që u firmos pas shpinës së qytetarëve.
Në një artikull të “The Telegraph” shkruhet për dy pikat ku priten të strehohen emigrantët në Shqipëri, Gjadra dhe Shëngjini. Gjithashtu përmendet sesi mënyra e jetesës aty nuk do të jetë më e njëjtë pas ardhjes së refugjatëve.
Në shkrimin e medias britanike janë sjellë deklaratat dhe mendimet e banorëve në dy zonat veriore, ku disa prej tyre shprehen kundër këtij vendimi dhe disa shprehen se nuk ka asnjë gjë të keq.
SHKRIMI I PLOTË:
Është një tablo e qetësisë bukolike: një grua e moshuar me një shami të bardhë grumbullon disa lopë përgjatë një korsie fshati me baltë, ndërsa një i ri pret foragjere me një kosë dhe fermerët kalojnë në traktorë të vegjël.
Por ritmi i butë i jetës në Gjadër, një fshat në veri të Shqipërisë rurale, është gati të shkatërrohet pasi u njoftua këtë javë se Italisë i ishte dhënë leja nga qeveria shqiptare për të ndërtuar një strukturë të madhe paraburgimi emigrantësh në periferi të saj.
Shumë nga banorët e kësaj pjese të errët të Ballkanit janë të tronditur nga ideja se qendra e mbajtjes do të strehojë deri në 3000 emigrantë çdo muaj, me 36.000 që pritet të kalojnë çdo vit ndërsa kërkesat e tyre për azil vlerësohen nga zyrtarët italianë.
“Njerëzit këtu nuk janë mësuar të shohin të huaj. Ata nuk janë të lumtur”, tha Niko Rroku, 43 vjeç. “Ndihet si kur britanikët dërguan të dënuarit e tyre në Australi. Disa njerëz këtu janë të frikësuar për jetën e tyre. Ju nuk e dini kush janë këta emigrantë. Mund të ketë terroristë mes tyre.” Ai flet anglisht pothuajse pa të meta, pasi ishte transferuar në MB si adoleshent dhe gjeti punë si ndërtues në St Albans.
Shqipëria mund të jetë një vend emigracioni, me një diasporë të madhe në mbarë botën, por shumë njerëz janë thellësisht të shqetësuar për ndërtimin e qendrës së emigrantëve – dhe veçanërisht që këtu do të strehohen vetëm burra. Qeveria italiane ka thënë se gratë, fëmijët dhe veçanërisht emigrantët e pambrojtur nuk do të dërgohen në objekt.
“Jam i shqetësuar se do të më duhet të filloj të ruaj shtëpinë time”
“Nëse këtu vijnë vetëm burra beqarë, do të jetë problem. Unë jam i shqetësuar se do të më duhet të filloj të ruaj shtëpinë time në rast se ata përpiqen të hyjnë brenda”, tha Armondo Hamolli, 30 vjeç, një parukier që drejton dyqanin e berberit të fshatit.
Objekti ka të ngjarë të ndërtohet në dy pista ajrore të papërdorura që ngjiten me fshatin, relike të një baze ushtarake nga epoka komuniste. Një nga pistat e aeroplanit ruhet nga një ushtar me pamje të mërzitur, pushka sulmuese AK47 e të cilit është e varur mbi supe në një rrip prej kanavacë të prishur. Aty pranë kullosin dhitë nën hijen e shkurreve të shegës.
Marrëveshja, e cila ka bërë krahasime me planin e trazuar të qeverisë Sunak për të dërguar emigrantë në Ruanda, u njoftua këtë javë nga Giorgia Meloni, kryeministrja italiane dhe homologu i saj shqiptar, Edi Rama.
Emigrantët e kapur në Mesdhe teksa përpiqen të kalojnë nga Afrika e Veriut në Itali do të dërgohen nga marina dhe roja bregdetare italiane në portin e Shëngjinit në veri të Shqipërisë, ku italianët do të ndërtojnë një qendër pritjeje.
Prej aty, emigrantët meshkuj do të dërgohen me rrugë rreth 15 milje deri në objektin e mbajtjes në Gjadër. Ata që u pranohen kërkesat për azil do të kthehen në Itali. Ata që refuzohen do të riatdhesohen në vendet e tyre të origjinës. Qeveria Meloni këmbëngul se do të përpunojë me shpejtësi emigrantët dhe asnjë prej tyre nuk do të qëndrojë në qendër për më shumë se 28 ditë. Plani do t’i kushtojë Italisë rreth 16 milionë euro në vit.
“Iniciativa është pritur me një stuhi kritikash”
Kjo është teoria, të paktën. Nisma është pritur me një stuhi kritikash në të dy anët e Adriatikut, me politikanët e opozitës në Itali dhe Shqipëri që thonë se ajo është e mbushur me vështirësi ligjore, etike dhe praktike.
Nëse gratë dhe fëmijët nuk do të strehohen në objekt, a do të thotë kjo se familjet do të ndahen? Çfarë ndodh me azilkërkuesit e dështuar, vendet e origjinës së të cilëve refuzojnë t’i marrin? Qendra e emigrantëve do të ndërtohet dhe do të operohet nga italianët, por cilat janë ligjshmëritë e Shqipërisë për dhënien e ekstraterritorialitetit një fuqie të huaj?
Kritikët në Itali po e quajnë objektin e planifikuar “një Guantanamo ballkanike” – një krahasim që ministri i jashtëm Antonio Tajani e ka kundërshtuar, duke këmbëngulur se marrëveshja respekton ligjin e BE-së dhe atë ndërkombëtar.
Deri më tani këtë vit, më shumë se 145,000 emigrantë kanë arritur në Itali, nga të cilët më pak se 4,000 janë riatdhesuar. Italisë jo vetëm që do t’i duhet të ndërtojë objektet e emigrantëve në Shqipëri, por do të duhet të sigurojë gjithashtu polici, avokatë, përkthyes dhe personel mjekësor.
“Duhet të arrijmë në Shqipëri atë që nuk e kemi arritur në Itali prej vitesh”
“A mendojmë vërtet se do të jemi në gjendje të kryejmë procedurat e identifikimit dhe kërkesës për azil për çdo migrant në 28 ditë kur në Itali duhen muaj?” tha Emma Bonino, një ish-ministre e jashtme dhe komisionere evropiane. “Duhet të arrijmë në Shqipëri atë që nuk kemi arritur të arrijmë prej vitesh këtu në Itali. Dhe nëse ka vonesa në aplikimet e tyre [qendra] do të mbipopullohet.”
“Emigrantët që kanë të drejtën e mbrojtjes do të sillen në Itali. Dhe ata që nuk kanë të drejtë, por që nuk mund të riatdhesohen në vendin e tyre të origjinës? Ata do të sillen edhe në Itali. Kështu që Shqipëria do të jetë thjesht një postim në rrugëtimin e tyre,” tha zonja Bonino për La Stampa.
Marco Minniti, një ish-ministër i brendshëm italian, tha se kishte një ironi në faktin se britanikët duan të dërgojnë emigrantët e tyre, përfshirë shqiptarët, në Ruanda, ndërsa Italia dëshiron të dërgojë emigrantët e saj në Shqipëri.
Qendra e emigrantëve do të funksionojë për pesë vjet, me opsionin e një zgjatje të mëtejshme pesëvjeçare. Zonja Meloni ka premtuar se do të funksionojë deri në pranverë, por kur The Telegraph vizitoi vendin këtë javë nuk kishte asnjë shenjë ndërtimi. Njëra nga pistat është e mbushur me blloqe të mëdha betoni, ndërsa tjetra përdoret nga fshatarët pjesërisht si rrugë dhe pjesërisht si vendgrumbullim plehrash.
Nuk janë vetëm fshatarët e Gjaderit ata që janë të alarmuar nga perspektiva që ta kenë qendrën e emigrantëve në pragun e tyre. Poshtë bregdetit, banorët e Shëngjinit shqetësohen se imazhi i emigrantëve që zbarkojnë në port do të dëmtojë turizmin.
Shëngjini është një vendpushim jashtëzakonisht popullor pushimesh – një falangë hotelesh rreshton një hark të gjatë rëre në një gji blu vezullues.
“Mendoj se është një ide e çmendur,” tha Armand, 29 vjeç, një suvaxhi që po peshkonte në fund të një lundrimi me të atin. “Mendoj se mund të dëmtojë imazhin e vendit. Shumë britanikë po blejnë apartamente këtu. Është më lirë se Greqia, ushqimi është më i mirë dhe pamjet janë të mahnitshme.”
Autoritetet në qytetin e afërt të Lezhës thanë se nuk kishin asnjë ide për projektin derisa dëgjuan për të në televizion të hënën, disa orë pasi u njoftua në Romë.
“Varet sesi menaxhohet qendra e emigrantëve,” tha Ermal Pacaj, nënkryetari i bashkisë së qendrës së majtë të qytetit. “Nëse me Italinë shkon sipas planit dhe ka siguri të mirë, nuk do të ketë ndikim. Kjo do të jetë një mënyrë për Shqipërinë që t’i shpërblejë Italisë për mirëpritjen dhe integrimin e njerëzve tanë si emigrantë gjatë 30 viteve të fundit. Por nëse gjërat shkojnë keq, do të kemi probleme.”
Sali Berisha, një ish-kryeministër dhe president shqiptar që tani drejton opozitën e qendrës së djathtë, është një kritik i ashpër i marrëveshjes.
“Kam frikë se do të rrisë shumë ksenofobinë në një vend që normalisht është shumë mikpritës. Ne nuk mund ta mbështesim këtë barrë. Qendrat e emigrantëve kanë sjellë shumë probleme në vendet nga Greqia dhe Italia në Spanjë dhe Evropën Veriore. Dhe ka një karakteristikë të Shqipërisë që e bën të gjithën më shpërthyese.
“Njerëzit e sjellë këtu nga Italia mund të bëhen viktima të trafikimit”
Këtu ka shumë njerëz të paligjshëm që trafikohen. Personat që janë sjellë këtu nga Italia mund të bëhen viktima të trafikimit”, tha ai për mediat italiane.
Ai akuzoi Edi Ramën, kryeministrin, për hartimin e marrëveshjes me Italinë “në fshehtësi, pa mandat” dhe tha se ajo duhet t’i referohet parlamentit dhe Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë.
Në fshatin Gjadër, jo të gjithë janë të alarmuar nga perspektiva e qendrës së riatdhesimit.
Shumë familje shqiptare kanë përvojë të emigrimit në kërkim të një jete më të mirë dhe kanë simpati me Afrikanët Subsaharianë, Bangladeshët, Tunizianët dhe të tjerë që përpiqen të arrijnë Evropën me varka nga Afrika e Veriut.
“Për mua nuk ka asgjë të keqe me planin. Emigrantët nuk do të qëndrojnë këtu, thjesht do të kalojnë”, tha Nikollë Voci, një burrë rreth të gjashtëdhjetave që jetoi për një kohë në Australi. “Vendet e tjera i kanë ndihmuar shqiptarët në të kaluarën. Tani është radha jonë për të ndihmuar.”
