Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve prokuroi 15 milionë euro tendera me negocim të drejtëpërdrejtë dhe pa shpallje paraprake të kontratës për zgjedhjet e vitit 2023.Kapitali.al hulumtoi kontratat e dhëna nga KQZ në funksion të zgjedhjeve lokale të vitit të kaluar.
Të cilësuara si zgjedhjet më të shtrenjta në historinë e Shqipërisë, votimet për pushtetin vendor në vitin e kaluar do të mbahen mend edhe si një nga rastet më masive, ku paraja publike është negociuar lumë në tavolinat e shtetit, jashtë rregullave të garës, që garantojnë integritetin e tenderaveSipas kontratave të publikuara gati një vit më pas në Buletinin e Prokurimeve Publike, në total ishin 14 tendera me një faturë totale prej 1 miliardë e 539 milionë lekë ose rreth 15 milionë euro, të cilat KQZ i prokuroi me negocim të drejtëpërdrejtë. Kjo shifër është gati dy herë më e lartë se sa ajo që institucionet e shtetit prokuruan me të njëjtën procedurë për pandeminë.
Përfituesit
Të dhënat e detajuara tregojnë se përfituesi më i madh i kontratave me negocim të drejtëpërdrejtë ishte kompania hollandeze Smartmatic International. Kjo kompani përfitoi 2 procedura, atë të “Projektit pilot për votimin dhe numërimin elektronik” si dhe “Shërbimet Logjistike dhe Soft”me vlerë totale 1 miliardë e 16 milionë lekë.
Por veç Smartmatic, nga tenderat sekretë të KQZ kanë përfituar edhe kompanitë vendase. R & T, një kompani shqiptare, përfitoi 2 kontrata me vlerë totale 157.7 milionë lekë me negocim të drejtëpërdrejtë nga KQZ, ndërsa Farma Net Albania, një kompani që operon kryesisht në fushën e farmaceutikës, përfitoi po 2 kontrata me vlerë 115.2 milionë lekë. Cetis Graphic, Intelisoft dhe Adel Co ishin të tjerë përfitues nga tenderat sekretë të KQZ.
Procedura problematike
Sipas legjislacionit në fuqi, procedura me negocim, pa shpallje paraprake parashikon që autoriteti kontraktor i përzgjedh vetë operatorët ekonomikë dhe negocion kushtet e kontratës me një ose më shumë prej tyre.
Por, kjo lloj procedure mund të përdoret vetëm në disa raste specifike e më konkretisht, kur në përgjigje të dy procedurave të njëpasnjëshme nuk është siguruar konkurrenca minimale, kur për arsye që lidhen me të drejtat ekskluzive ose të drejtat e autorit, kontrata nuk mund të ekzekutohet përveçse nga një operator i vetëm ekonomik ose kur për arsye të nevojës ekstreme, të shkaktuar nga ngjarje të paparashikueshme nga autoriteti kontraktor, afati kohor për procedura normale nuk mund të respektohet.
Është e paqartë se me cilën nga rastet e mësipërme i ka justifikuar KQZ prokurimin e miliona euro për blerjen e kutive të votimit, vulave apo dhe shtypshkrimeve të thjeshta.
Shqipëria ka një rekord problematik me tenderat me negocim të drejjtëpërdrejt. Analizat e vetë Agjencisë së Prokurimeve Publike kanë dëshmuar se tenderat me negocim të drejtëpërdrejtë dhe pa shpallje kanë normën më të lartë të abuzimit të parasë publike. Ndër rastet konkrete të regjistruara ishin ata të prokuruara gjatë pandemisë, përfshirë tenderin e famshëm të ushqimeve, që Ministria e Mbrojtjes ja dha një kompanie të regjistruar në Maqedoninë e Veriut, për të cilin SPAK gjeti korrupsion dhe çoi në gjyq tre zyrtarë të Komisionit të Vlerësimit të Ofertave.
