Gjykimi, për të përcaktuar nëse marrëveshja e kritikuar nga grupet e të drejtave të njeriut shkel kushtetutën, shkruan sot gazeta britanike The Guardian mbi marrëveshjen e debatuar të Kryeministrit Edi Rama me kryeministren e Italisë, Georgjia Meloni.
“Një gjykatë në Shqipëri do të vendosë nëse një marrëveshje me qeverinë e ekstremit të djathtë të Italisë do të shkelte Kushtetutën duke lejuar që territori shqiptar të përdoret për qendrat e pritjes për njerëzit që kërkojnë të hyjnë në BE nga deti.
Marrëveshja, e shpallur në nëntor nga kryeministrja italiane, Giorgia Meloni, do të nisë fillimisht me shtetin jo-anëtar të BE-së që të presë rreth 3,000 persona, por në fund do të përpunojë deri në 36,000 në vit.Meloni, e cila dikur tha se Italia duhet të riatdhesojë emigrantët dhe më pas “t’i fundosë varkat që i shpëtuan ata”, ka argumentuar se plani është i nevojshëm për të reduktuar mbërritjet nga deti në Itali, i cili u rrit me 50% vitin e kaluar nga gati 104,000 në 2022 në gati 156,000.
Sipas marrëveshjes, e cila është kritikuar nga grupet e të drejtave të njeriut, por e miratuar në heshtje nga BE, ata që do t’i jepen Shqipërisë do të jenë njerëz të shpëtuar nga varkat italiane. Të miturit, gratë shtatzëna dhe individët vulnerabël do të dërgohen në Itali.
Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë u vu në punë në dhjetor, kur bllokoi ratifikimin e legjislacionit nga ligjvënësit, me kryegjyqtarjen Olta Zaçaj, që shpalli një seancë publike për të enjten për të përcaktuar nëse marrëveshja shkel kushtetutën e Shqipërisë.
Kritikët thonë se marrëveshja – të cilën shumë e kanë krahasuar me marrëveshjen e Mbretërisë së Bashkuar me Ruandën – paraqet disa vështirësi ligjore. Që Italia të ushtrojë juridiksionin e saj në Shqipëri, sugjerojnë ata, Tiranës do t’i duhej t’i dorëzonte Romës një pjesë të territorit të saj.
Mbretëria e Bashkuar gjithashtu ka një marrëveshje migracioni me Shqipërinë, por kjo marrëveshje përfshin vetëm kthimin e shqiptarëve në vendin e tyre.
Gjatë një sërë takimesh në parlamentin italian midis ekspertëve të emigracionit dhe parlamentarëve, disa studiues kanë vënë në dukje se është praktikisht e pamundur të sigurohet të njëjtin standard të të drejtave të azilit në një vend të huaj.
Organizata “Médecins Sans Frontières” ka thënë se marrëveshja shkon “një hap përtej” marrëveshjeve të mëparshme midis vendeve të BE-së dhe shteteve joanëtare si Turqia, Libia dhe Tunizia. “Qëllimi nuk është më vetëm të shkurajohen nisjet, por të parandalohen në mënyrë aktive njerëzit që të ikin dhe ata të shpëtuar në det të kenë akses të sigurt dhe të shpejtë në territorin evropian”, thuhet në një deklaratë.
Ministri i Jashtëm italian, Antonio Tajani, i ka mohuar akuzat. “Nuk ka asnjë kontraktim të përpunimit të kërkesave për azil në një vend të tretë dhe nuk ka asnjë devijim nga të drejtat e garantuara ndërkombëtarisht, të cilat janë riafirmuar shprehimisht disa herë në protokoll,” tha ai.
Roma ka thënë gjithashtu se marrëveshja mund të përsëritet në pjesë të tjera të Evropës.
Komisionerja e Këshillit të Evropës për të drejtat e njeriut, Dunja Mijatoviç, ka paralajmëruar se kjo mund të krijojë një precedent të rrezikshëm. Ajo tha: “Zhvendosja e përgjegjësisë përtej kufijve nga disa shtete gjithashtu nxit të tjerët të bëjnë të njëjtën gjë, gjë që rrezikon të krijojë një efekt domino që mund të minojë sistemin evropian dhe global të mbrojtjes ndërkombëtare”.
Në këmbim të mbështetjes së kryeministrit Edi Rama për migracionin, Meloni ka thënë se do të bëjë gjithçka që ka në dorë për të mbështetur hyrjen e Shqipërisë në BE.
“Shqipëria vazhdon të jetë një komb mik dhe pavarësisht se nuk është ende anëtare, ajo sillet sikur të ishte një e tillë. Kjo është një nga arsyet pse jam krenare që Italia ka qenë gjithmonë një nga vendet që mbështet zgjerimin në Ballkanin Perëndimor”, tha Meloni në nëntor.
Punonjësit e ndihmës thonë se marrëveshja mund të shënojë një pikë kthese në historinë e krizës së migracionit dhe kulmin e një politike “represioni” që Bashkimi Evropian ka ndjekur prej vitesh.
“Memorandumi i mirëkuptimit (MoU) midis Italisë dhe Shqipërisë ngre disa shqetësime për të drejtat e njeriut dhe shton një prirje shqetësuese evropiane drejt përjashtimit të përgjegjësive të azilit,” tha Mijatović. “Është tregues i një përpjekjeje më të gjerë nga shtetet anëtare të Këshillit të Evropës për të ndjekur modele të ndryshme të përjashtimit të azilit si një ‘zgjidhje e shpejtë’ e mundshme ndaj sfidave komplekse që vijnë nga ardhja e refugjatëve, azilkërkuesve dhe emigrantëve.
Më shumë se 2,500 njerëz vdiqën ose u zhdukën në vitin 2023 ndërsa përpiqeshin të kalonin Mesdheun qendror nga Afrika e Veriut për të arritur në Evropë./Syri.net
