Marrëveshja Itali-Shqipëri për emigrantët, investigimi: Miliona të shpenzuara por pak rezultate
Gazeta italiane Euobserver ka publikuar një investigim mbi marrëveshjen për emigrantët mes Italisë dhe Shqipërisë, duke theksuar se, pavarësisht shpenzimeve milionëshe, rezultatet janë minimale.
Sipas raportit, gjatë vitit të parë të funksionimit të marrëveshjes, operacionet janë pezulluar disa herë për shkak të pengesave ligjore në Itali.
Pas zbarkimit të parë, përveç migrantëve që përballeshin me konfuzion dhe pasiguri, edhe punonjësit shqiptarë nuk kishin marrë trajnim paraprak.
Në disa raste, punonjësit u pushuan nga puna pas përpjekjes së tretë të dështuar të autoriteteve italiane për të bërë marrëveshjen të funksionojë.
Investigimi vë në dukje gjithashtu rreziqet brenda qendrës së Gjadrit, ku në vetëm 13 ditë, deputetja italiane Rachele Scarpa dhe eurodeputetja Cecilia Strada raportuan mesatarisht 2.7 incidente kritike në ditë, përfshirë tentativa vetëvrasjeje.
Gazeta shkruan se Medihospes Albania, kompania që mori kontratën për shërbimet në qendrat e Shëngjinit dhe Gjadrit, ka marrë mbi 133 milionë euro për këtë aktivitet, por ende nuk ka nënshkruar marrëveshjen përfundimtare. Shumë punonjës raportuan mungesë trajnimi, detyrime konfidencialiteti të rrepta dhe frikë për të raportuar abuzime.
Investifimi i Euobserver:
“E gjeta veten në një burg të sigurisë maksimale pa kaluar asnjë ditë në burg në jetën time”, kujton Mustafa.
Ai e kujton në mënyrë të përsosur ditën kur hyri në qendrën e paraburgimit të emigrantëve, të hapur nga Italia në Gjadër të Shqipërisë. Zhurma e mbylljes së portës, hekurat gjigante që rrethonin strukturën, mungesa mbytëse e lirisë.
“Pas kaq shumë vitesh në Itali, nuk e kisha menduar kurrë se diçka e tillë do të ndodhte”, tha ai.
Ashtu si Mustafa, 111 persona nga 16 tetori 2024 deri më 28 korrik 2025 kanë kaluar nëpër atë hyrje në këtë vit të parë operativ, të lehtësirave të parashikuara në marrëveshjen kontroverse të migracionit midis Italisë dhe Shqipërisë. Gjatë 12 muajve, operacionet janë pezulluar disa herë për shkak të një sërë pengesash të pritura ligjore nga autoritetet gjyqësore në Itali.
Por një gjë nuk ka ndryshuar: prania e kompanisë Medihospes, së cilës iu dha një kontratë prej 133 milionë eurosh për të ofruar shërbime brenda ambienteve të Shëngjinit dhe Gjadrit. Ky është një nga tenderët publikë më të rëndësishëm të dhënë ndonjëherë në sektorin e migracionit në Itali, me disa aspekte problematike, përfshirë mungesën e një kontrate të nënshkruar.
Më 14 tetor 2024, saktësisht një vit më parë, qeveria italiane vendosi papritur të aktivizonte lehtësitë e parashikuara në marrëveshjen e nënshkruar midis Romës dhe Tiranës. Dy ditë më vonë, pas disa orësh udhëtimi në det, në jug të ishullit italian të Lampeduzës, 16 personat e parë — 10 bangladeshas dhe 6 egjiptianë — mbërritën në portin e Shëngjinit me anijen Libra.
Libra është një anije ushtarake që qeveria Meloni e transferoi në Shqipëri në mesin e shtatorit. Pas zbarkimit të parë, nuk ishin vetëm migrantët që u përballën me konfuzion dhe pasiguri, por edhe punonjësit shqiptarë të punësuar nga Medihospes, të cilët nuk kishin marrë asnjë trajnim paraprak.
“Na u tha të mbanim një rol vëzhgues gjatë atij operacioni. Nuk njihnim asnjë koleg tjetër, as nuk kishim një pasqyrë të përgjithshme se si funksiononin qendrat. Deri në fund të dhjetorit, nuk kishim as një zyrë”, kujtoi një ish-punonjës të cilit iu dha anonimiteti për të folur lirisht.
Ai tha gjithashtu se ata po informoheshin për turnet e tyre midis orës nëntë dhe dhjetë, natën e kaluar. Në tre muajt e parë të funksionimit, sipas një liste të brendshme punëtorësh të siguruar nga botimi italian Altreconomia, Medihospes Albania, dega e krijuar nga kooperativa italiane për të menaxhuar qendrat, punësoi 99 punëtorë, të cilëve iu bashkuan të tjerë të transferuar nga Italia.
Njëri prej tyre na tregoi kontratën e tij të punës, të bazuar në ligjin shqiptar, duke theksuar klauzolat strikte të konfidencialitetit, që i detyronin shumë kolegë të tij të mos flisnin me gazetarët.
Neni 11 titullohet “Konfidencialiteti”, i mëvonshmi “Detyrimi i besnikërisë”, i cili kërkon që punëtorët të “mbajnë sekret të gjitha informacionet që lidhen me biznesin e punëdhënësit, informacione që kanë ardhur në dijeni gjatë periudhës së punësimit të tyre tek punëdhënësi”.
Përveç kontratës së punës, punëtorët duhej të nënshkruanin edhe një kod sjelljeje, një dokument të brendshëm që përcakton udhëzime për të siguruar standardet etike dhe profesionale. Nëse nuk i përmbahen kodit të sjelljes, punonjësit rrezikojnë penalitete që variojnë nga një paralajmërim me shkrim deri në ndërprerjen e kontratës së tyre.
Dhe siç pohuan disa ish-punonjës të intervistuar nga Altreconomia, rreziku i shkeljes së detyrimit të konfidencialitetit ka çuar në një frikë të përhapur të raportimit të abuzimeve të mundshme nga frika e veprimeve ligjore ose shkarkimit nga organi menaxhues
