Eksperti italian: Meloni mashtron, BE nuk e ka aprovuar “modelin e Gjadrit”

Eksperti italian: Meloni mashtron, BE nuk e ka aprovuar “modelin e Gjadrit”

Vendimi i Këshillit të Çështjeve të Brendshme të BE-së për të marrë masa të rrepta ndaj riatdhesimit të emigrantëve të konsideruar të parregullt u përshëndet menjëherë nga qeveria “Meloni” si një përparim politik. Rregullat e reja, të cilat në letër synojnë të thjeshtojnë dhe përshpejtojnë procedurat dhe të hapin mundësinë e krijimit të qendrave të kthimit në vendet e treta, do të përfshihen në Paktin për Migracionin dhe Azilin, i planifikuar të hyjë në fuqi në qershor 2026.

Palazzo Chigi (ministria e brendshme italiane) e interpretoi miratimin e rregullores si një “dritë jeshile” për të ashtuquajturin “modeli i Shqipërisë”. Ministri i Brendshëm Matteo Piantedosi foli për “qendra gati për t’u rinisur”, duke argumentuar se objektet më në fund mund të bëhen funksionale pas muajsh vonesash, polemikash dhe mosmarrëveshjesh ligjore. Megjithatë, mbetet një hendek i konsiderueshëm midis narrativës së qeverisë italiane dhe përmbajtjes aktuale të rregulloreve evropiane.

Ndërkohë, vetëm dje, nga skena e Atreju, Giorgia Meloni riktheu konfliktin me gjyqësorin, duke fajësuar gjyqtarët për dështimin e hapjes së këtyre objekteve. Ky interpretim injoron një fakt kyç: gjyqtarët zbatuan legjislacionin ekzistues italian dhe atë evropian, duke refuzuar të konfirmojnë ndalimet e konsideruara të paligjshme. Ndërkohë, kostot e projektit janë rritur ndjeshëm. Sipas të dhënave të mbledhura nga ActionAid, mbi 73 milionë euro janë shpenzuar tashmë për qendrat në Shqipëri, pavarësisht se objektet mbeten kryesisht të papërdorura.

Në këtë kontekst Gianfranco Schiavone, një studiues i migracionit dhe ekspert i ligjit të azilit, anëtar i bordit të drejtorëve të ASGI dhe president i Konsorciumit Italian të Zyrës së Solidaritetit për Refugjatët ka bërë një analizë për Fanpage.it, duke demaskuar narrativën e qeverisë italiane pikë për pikë.

Pas vendimit të BE-së për riatdhesimin, çfarë ndryshon (nëse ka ndryshim) për CPR-të në Shqipëri?

Lidhur me paketën e azilit dhe ndryshimet në rregulloren e procedurave të miratuara nga Këshilli Europian, nuk do të ketë surpriza. Në një kuptim negativ, për fat të keq. Ekziston një shumicë politike që do t’i shtyjë këto akte në Parlament, por do ta bëjë këtë përmes një përmbysjeje të vërtetë të paktit politik evropian. Tashmë është e qartë se Partia Popullore do të votojë përkrah të djathtës ekstreme. Kjo është jashtëzakonisht serioze, sepse po flasim për propozime që deri para disa muajsh askush nuk i konsideronte realiste.

A ka ndonjë gjë në rregulloret e reja evropiane që mund të legjitimojë të ashtuquajturin “model i Shqipërisë”?

Jo. Dhe kjo është pika kyçe. Nuk ka asnjë propozim – as nga Komisioni dhe as nga Këshilli – që do të ndryshonte kuadrin origjinal për këtë çështje. Neni 17 parashikon mundësinë që një Shtet Anëtar të ekzekutojë një dëbim duke transferuar fizikisht një person në një vend të tretë, i cili merr përgjegjësinë për gjendjen e tyre, duke përfshirë riatdhesimin e mundshëm në vendin e tyre të origjinës. Kjo është një mundësi krejtësisht e paprecedentë, e cila paraqet probleme të mëdha ligjore dhe të cilën unë e konsideroj në thelb të paligjshme. Por nuk ka të bëjë fare me projektin italian në Shqipëri.

Pse?

Sepse projekti italian parashikon zhvendosjen jashtëterritoriale të një procedure administrative – dhe një formë ndalimi – që mbetet nën juridiksionin italian. Kjo dispozitë nuk ekziston në rregulloret evropiane. Nuk ekzistonte në tekstin e Komisionit dhe as nuk ekziston në atë të miratuar nga Këshilli. Dhe po flasim për muaj diskutimesh: nëse dikush do të donte ta përfshinte atë mundësi, do ta kishte bërë.

Por, qeveria italiane po flet për një aprovim evropian…

Është propagandë. Dhe në këtë pikë, nuk është as vetëm propagandë politike. Nëse shisni diçka që nuk ekziston, quhet mashtrim. Të thuash “do të ekzistojë” kur kjo dispozitë nuk ekziston është thjesht e rreme.

Pse, sipas mendimit tuaj, nuk është përfshirë “modeli i Shqipërisë”?

Sigurisht jo për shkak të një respekti për të drejtat e njeriut. Unë besoj se ka një ndërgjegjësim më të madh ligjor: nëse Bashkimi Evropian do të parashikonte menaxhimin ekstraterritorial të procedurave të azilit ose të ndalimit, nuk do të kishte dyshim se garancitë e ofruara nga ligji evropian do të zbatoheshin plotësisht. Por a është realiste të garantohen këto standarde në vendet jo-anëtare të BE-së? Përgjigja është jo.

Kjo është edhe çështja që ngriti Gjykata e Apelit e Romës në referimin e saj në Gjykatën e Drejtësisë të Bashkimit Evropian. Pse është kaq i rëndësishëm ky urdhër?

Pikërisht. Në fund të tetorit, Gjykata e Apelit e Romës paraqiti Një referencë paraprake thelbësore për Gjykatën e Drejtësisë të Bashkimit Evropian, e cila ka marrë pak vëmendje. Gjykata dyshon në mënyrë të qartë nëse garancitë e ofruara nga ligji evropian mund të respektohen në mjedise ekstraterritoriale dhe i kërkon Gjykatës së Drejtësisë të vendosë. Ajo shton se nuk sheh prova, as në rregulloret e reja, që mund ta ndryshojnë këtë vlerësim.

Nëse Gjykata Europiane e Drejtësisë do të konfirmonte këto dyshime, çfarë pasojash do të kishte kjo për “modelin shqiptar” dhe çdo projekt të ngjashëm në të ardhmen?

Do të ishte gjithashtu një pengesë e madhe për çdo zhvillim të ardhshëm. Sepse edhe nëse dikush do të hartonte një ligj për qendrat ekstraterritoriale nesër, çështja e efektivitetit të garancive do të mbetej. Është një rreth vicioz.